میراث مکتوب- مراسم اهداء پنجمین دورۀ جایزۀ جهانی ابن سینا برای اخلاق در علم که در سال جاری به موضوع «اخلاق زیست محیطی» اختصاص داشت، طی مراسمی با حضور قائم مقام یونسکو و احمد جلالی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در این سازمان برگزار شد.
پروفسور دونالد ای براون Donald A. Brown برندۀ امسال این جایزه که به اجماع از سوی هیئت داوری بین‌المللی انتخاب شد، استاد شهیری است که سالیان درازی از عمر خود را مصروف «اخلاق در علم» و خاصه پیرامون “اخلاق زیست محیطی”، با ارائۀ پژوهش‌های بسیار وزین و تدریس در دانشگاه‌های معتبر جهان کرده است.
دستاوردهای آکادمیک دونالد ای براون در برجسته کردن جایگاه اخلاق در موضوعات مربوط به تغییرات آب و هوایی در سطوح ملی و بین‌المللی و تحلیل‌های مؤثر او بر چرایی غفلت از اصول اخلاقی در خصوص تغییرات اقلیمی و زیست محیطی و نحوۀ رفع این کاستی‌ها در مقالات و کتاب‌های ایشان ارائه شده است.
مشارکت و مشاورۀ وی در ساختارهایی مانند IPCC و IUCN تأثیر زیادی بر سیاست‌های آب و هوایی در سطوح بین‌المللی برجای گذارده است.
نامبرده هراسی از به چالش کشاندن سیاست‌های ملی نامناسب (دولت آمریکا) در قبال موضوعات مربوط به محیط زیست کرۀ زمین نداشته و موضوعات اخلاق زیست محیطی، رابطه اخلاق و سیاست‌های توسعه پایدار و جهان شمولی اخلاق در علم از زمینه‌های مورد علاقه و فعالیت جدی این دانشمند بوده است.
دونالد ای براون از سال ۲۰۱۲ تاکنون به عنوان استاد و پژوهشگر در دانشگاه وایدنر اشتغال داشته است. علاوه بر این در دانشگاه‌های گریفت استرالیا، ناگویا ژاپن، اوکلند نیوزیلند، نانجینگ چین و پن استیت در آمریکا تدریس و تحقیق کرده است.
بعضی از مسئولیت و فعالیت‌های پروفسور براون در حوزۀ اخلاق، شامل مدیریت برنامۀ دفتر سیاست بین‌المللی زیست محیطی سازمان ملل متحد، مشاور دفتر دبیرکل سازمان ملل متحد در خصوص همگرایی اخلاق و مذاکرات مربوط به تغییرات آب و هوایی، مشاور سردبیران در موضوعات اخلاق زیست محیطی است.
وی همچنین از تهیه‌کنندگان متون ارائه شده در کارگروه سوم نشست بین‌المللی تغییرات آب و هوایی(IPCC) و ارزیاب برنامۀ یونسکو در خصوص اخلاق تغییرات آب و هوایی است.
«جایزۀ ابن سینا برای اخلاق در علم» از سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳) به ابتکار و پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسمیت یافت.
این جایزه که هر دو سال یک بار اعطا می‌شود، به افراد یا گروه‌هایی تعلق می‌گیرد که در وهلۀ نخست پژوهش‌های علمی آنان در زمینۀ «اخلاق در علم و فناوری» مرجعیت آکادمیک یافته و مورد استناد علمی قرار گیرد و همچنین همراه با فعالیت‌هایی باشد که منشاء توجه و تحرک محافل علمی و دانشمندان و نخبگان و افکار عمومی نسبت به ارتباط وثیق مؤلفۀ اخلاق در توسعه علمی است و به تفکر عمیق در این باره بیانجامد.
طبق مقررات جوایز رسمی یونسکو، دبیرخانه یونسکو و کشور حامی و مؤسس جایزه در بررسی صلاحیت علمی نامزدهای دریافت این جایزه دخالتی ندارند.
انتخاب برنده با هیئت داوران بین‌المللی است که مرکب از سه عضو با ملیت‌های مختلف است که از سوی مدیر کل یونسکو از میان اعضای «کمیسیون جهانی اخلاق در علم و فناوری» منصوب می‌شوند و یکی از آنها باید از منطقه جنوب غربی و مرکزی آسیا باشد.
«جایزۀ ابن سینا برای اخلاق در علم» تنها جایزه‌ای در موضوع «اخلاق در علم» است که در سطح سازمان ملل رسمیت دارد و نیز تنها جایزه‌ای است که ایران در نظام سازمان ملل تأسیس کرده و به برجسته کردن موضوع آن در یونسکو همت گمارده است. سند تأسیس و توالی سه رکن عنوان جایزه (ابن سینا + اخلاق + علم) معنای نمادین بسیار پرقدرتی دارد.
ارتباط این اجزاء، تداعی‌کنندۀ تاریخ علم و تمدن در کشوری است که از پیشتازان دانش در جهان بوده، ستایش «علم» را به «اخلاق» و این دو را به بوعلی سینا، این نابغۀ جامع الاطراف و چهرۀ جهانی ماندگار علم و اندیشه و اخلاق پیوند می‌دهد.
گفتنی است که از آغاز تأسیس این جایزه تاکنون، هیئت داوران بین‌المللی، دانشمندان و پژوهشگران برجسته و فعال زیر را شایستۀ دریافت این جایزه دانسته است:
• در سال ۲۰۰۵، Professor Margaret Somerville ، از استرالیا-کانادا؛ مدیر مرکز دارو، اخلاق و قوانین دانشگاه مک‌گیل در مونترال؛
• در سال ۲۰۰۷، Professor Abdallah S. Daar ، از عمان؛ مدیر برنامۀ اخلاق کاربردی و فناوری زیستی و معاون برنامۀ ژنومی و بهداشت جهانی دانشگاه تورنتو؛
• در سال ۲۰۰۹، Professor Renzong Qiu ، از چین؛ پژوهشگر ارشد مؤسسۀ فلسفه و رئیس کمیتۀ علمی مرکز اخلاق زیستی در کالج پزشکی پکن؛
• در سال ۲۰۱۵، Professor Zabta Khan Shinwari ، از پاکستان؛ رئیس دپارتمان فناوری زیستی دانشگاه قائد اعظم اسلام‌آباد.