میراث مکتوب – دفتری که گشوده می شود یکی از معروفترین رساله های سیاقی دورۀ قاجار و در برگیرندۀ اطلاعات آموزشی مفید و متضمن فوایدی چند در باب قواعد سیاق و فن دفترداری است.
این کتاب در تعلیم دفترداری و حساب به روش سیاق، در دو بحر: اول در علم حساب، دوم در قوانین دفترداری. شط اول در قواعد حساب که خود دارای چهار نهر می باشد و هر نهر دارای یک رشحه و چهار جدول و هر رشحه مبتنی بر سه سحاب و هر سحاب مشتمل بر سه قطره است که مطالب ارزندهای توسط میرزا ابراهیم عرب در سال 1279 قمری در علم حساب و محاسبات دیوانی به نستعلیق شکسته خوش و سیاق نگاشته شده است.
این اثر مسمی به بحرالجواهر فی علم الدفاتر در زمان سلطنت محمدشاه قاجار توسط عبدالوهاب شهشهانی نگاشته شد.
دورۀ قاجار یکی از دوره های نسبتاً پربار تدوین رساله های سیاقی است. چنان که علاوه بر بحرالجواهر فی علم الدفاتر ، می توان از چندین رسالۀ دیگر که در این عصر تألیف شده اند نام برد. معروف ترین این رساله ها عبارتند از فروغستان، قوانین السیاق، خلاصة السیاق.
این کتاب در سال 1271 شمسی در تهران به چاپ سنگی سپرده شد و مؤلف آن عبدالوهاب بن محمد امین حسینی شهشهانی اصفهانی از علمای ریاضی دورۀ قاجاریه است.
صفحه ابتدایی و انتهایی کتاب به نقش گل و بوته مزین شده و در حاشیه صفحه دوم و سوم نقش گل خودنمایی می کند.
تمامی صفحات دارای جدول کشی بوده و بسیاری از صورت معادلات به خط سیاق نگاشته شده است.
عبدالوهاب بن محمدامین شهشهانی اصفهانی، بحرالجواهر فی علم الدفاتر، تهران، نشر تاریخ ایران، تصحیح و تحشیه: علیرضا نیک نژاد، 375 صفحه، بها: 340000 ریال، 1397.