میراث مکتوب – هفتمین جلد از سری کتابهای ذخائر الحرمین الشریفین دربردارندۀ یکصد نامه ادیبانه و تاریخی است که میتوان آنها را شاهکار نثر عربی به شمار آورد. این نامهها از 60 مجموعه خطی برگزیده شده و در 9 فصل سامان یافته است، به این ترتیب:
فصل اول: 40 نامه دربردارد که بین رجال دولت صفوی، و حاکمان و علمای مکه مبادله شده است.
فصل دوم: حاوی 5 نامه به زبان فارسی است به حاکمان مکه و بغداد و مصر.
فصل سوم: مشتمل بر 2 نامه از سلاطین عثمانی به فرمانروایان مکه است.
فصل چهارم: در بردارندۀ 12 نامه از سوی صفویان و دیگران، به برخی حاکمان شیعی و سنی احسا و بصرهاست، درباره کاروانهای حج ایرانی که از آن سرزمین عبور میکردهاند.
فصل پنجم: حاوی 3 نامه از سوی رجال ایران و عراق به سادات مدینه، و 1 نامه از سوی سادات حسینی مدینه به فرمانروای بنگال است.
فصل ششم: مشتمل بر دو نامه از دولت قاجار به امیر سعود حاکم نجد و حجاز است.
فصل هفتم: دربردارنده فرمانهای خلیفه عباسی به سید رضی و سید مرتضی و پدرشان، درباره ریاست حجاج جهان اسلام، و آگاهیهایی درباره رؤسای قافلههای اصلی و فرعی حج میباشد.
فصل هشتم: حاوی 22 نامه متبادله بین میرزا نظام الدین احمد شیرازی مکی از رجال دولت شیعی قطب شاهیان درحیدرآباد هند، و دانشمندان مکه مکرمه است.
در فصل پایانی: 10 نامه آمده بدین قرار: سه نامه متبادله بین برخی رجال تبریز و نایب الحرم مکه. سه نامه که بین شیخ محمد بن عبدالوهاب همدانی از علمای کاظمین و شریف مکه رد و بدل شده است.
سه بیانیه از سوی مراجع تقلید نجف درباره تشویق مسلمانان در کمک کردن به پروژه راهآهن بین شام و حجاز، تا رفت و آمد حجاج با سرعت و راحتی و امنیت انجام پذیرد. یکصدمین و آخرین نامه، قصیدهای عربی و عالی است به انشاء یکی از علمای تهران در سال 1362 هـ ق که در 73 بیت خطاب به ملک عبدالعزیز سروده، درباره واقعه قتل ابوطالب یزدی به تهمت آلوده کردن مسجدالحرام، در حالی که وی بر اثر بیماری دچار استفراغ شده بود.
محتوای یکصدنامه عبارت است از: نامههای دوستانه، روابط ادبی بین دو طرف، سفارش برای افراد خاصی که عازم حج بودند تا در مکه نسبت به آنها خدمات ویژه انجام شود، سفارش برای افرادی خاص از مکه تا دولت صفوی به آنها کمک کند، قراردادهای منعقده بین ایران و حاکمان مکه و احسا و بصره مربوط به کاروان حجاج ایران، روابط سیاسی بین ایران و مکه، هدایایی که از سوی دولت ایران برای حاکمان یا ساکنان مکه ارسال میشده، سفارش اکید درباره خدمت به حجاج عموما و حجاج ایران خصوصا، بستن یا گشودن برخی راههای حج، طلب کردن اسب عربی برای سلطان ایران، روابط مکه با حکومت شیعی قطبشاهیان در حیدرآباد هند، فرمانهای خلیفه عباسی برای ریاست حجاج توسط سید مرتضی و سید رشی و پدرشان و آگاهیهایی راجع به امیران حج اصلی و فرعی و برخی امرای حج شیعی، و تشویق مسلمانان به یاری کردن پروژه راهآهن شام تا حجاز.
برای هر نامه، در آغاز شناسنامهای آمده است که این نامه از چه کسی و به سوی کسی چه کسی، انشاء کنندهنامه، تاریخ نامه، و مصادر خطی که این نامه در آن آمده، ذکر شده است.
المکاتبات المکیة
نویسنده: الشیخ حسین الواثقی
ناشر: المولف
تاریخ چاپ: 1436
مکان چاپ: قم
منبع: کتابخانه تخصصی تارخ ایران و اسلام