میراث مکتوب – بایستی یک برگی دربارۀ آنچه گمان می کردم ریشه داستان بنیادین هزار و یک شب است می نوشتم برای چاپ در برنوشت نمایش شب هزار و یکم که داشت برای اجرای همگانی تمرین می شد. نه این فرصت پیش آمد و نه آن نوشتنی در یک برگ جا شد؛ و خدا مرا ببخشد، که آن یک برگ، سپس تر که به آن پرداختم، شد ریشه یابی درخت کهن؛ کتابی که از نگرانی پر برگ تر شدنش ـ و درگیر با صد کار دیگرـ بسیاری گوشه های آن را فرو گذاشتم، و بسیاری را فشردم، و از برخی یادداشت‌ها درگذشتم؛ و آن میان چیزی نزدیک ده پیوست.
این پژوهش که ـ بخواهم یا نخواهم ـ ریشه در ریشه یابی درخت کهن دارد، کوشش شده ـ با همه پیوستگی به آن ـ در خود بسنده و از آن بی نیاز باشد؛ و با این همه هرچند هر دو گویای یک نگره اند، این، برای کسانی که آن را خوانده اند، بسیار گفته ها دارد که در آن نیست؛ و برای آنها که آن را نخوانده اند، به سودتر خواهد بود اگر آن نیز خوانده شود که این یک را پایه است.
آنچه خواندید منتخبی بود از مقدمۀ بهرام بیضائی بر کتاب هزار افسان کجاست؟ بیضائی در بخش دیگری چنین می آورد:
نگره ای که نخست در نمایشنامه شب هزار و یکم آمد و سپس در این دو نامه می آید، جرقه ای است که در سالیان جوانی، با خواندن بررسی های پرسش آور این و آن ـ که تنها تکرارشان به آنها حقانیت می بخشید ـ در سرم گذشت. در نیمۀ دوم ۱۳۸۲، من که پژوهش را سالها بود ـ بی آنکه مرا رها کرده باشد ـ رها کرده بودم، در برابر دوبار گویی این نگاره ها، از روی حافظه، ریشه یابی درخت کهن را نخست نوشتم و سپس در جستجوی سندها برآمدم. هزار افسان کجاست؟ که آن نیز بر همین شیوه نگاشته و سپس با سندها پرداخته شد، نه از ده پیوست پیش گفته را، در بافتی از شکافتن نگره های پیشین و تنیدن نگره پیشنهادی من، می آورد. پیداست که این دریافتۀ من است و می تواند واپسین گفته نباشد.
هزار افسان کجاست؟؛ بهرام بیضایی؛ تهران: روشنگران و مطالعات زنان؛ چاپ اول: ۱۳۹۱؛ در قطع وزیری؛ با ۵۲۰ صفحه مصور رنگی؛ به بهای ۱۷۰۰۰ تومان منتشر شده است.
این پژوهش که ـ بخواهم یا نخواهم ـ ریشه در ریشه یابی درخت کهن دارد، کوشش شده ـ با همه پیوستگی به آن ـ در خود بسنده و از آن بی نیاز باشد؛ و با این همه هرچند هر دو گویای یک نگره اند، این، برای کسانی که آن را خوانده اند، بسیار گفته ها دارد که در آن نیست؛ و برای آنها که آن را نخوانده اند، به سودتر خواهد بود اگر آن نیز خوانده شود که این یک را پایه است.
آنچه خواندید منتخبی بود از مقدمۀ بهرام بیضائی بر کتاب هزار افسان کجاست؟ بیضائی در بخش دیگری چنین می آورد:
نگره ای که نخست در نمایشنامه شب هزار و یکم آمد و سپس در این دو نامه می آید، جرقه ای است که در سالیان جوانی، با خواندن بررسی های پرسش آور این و آن ـ که تنها تکرارشان به آنها حقانیت می بخشید ـ در سرم گذشت. در نیمۀ دوم ۱۳۸۲، من که پژوهش را سالها بود ـ بی آنکه مرا رها کرده باشد ـ رها کرده بودم، در برابر دوبار گویی این نگاره ها، از روی حافظه، ریشه یابی درخت کهن را نخست نوشتم و سپس در جستجوی سندها برآمدم. هزار افسان کجاست؟ که آن نیز بر همین شیوه نگاشته و سپس با سندها پرداخته شد، نه از ده پیوست پیش گفته را، در بافتی از شکافتن نگره های پیشین و تنیدن نگره پیشنهادی من، می آورد. پیداست که این دریافتۀ من است و می تواند واپسین گفته نباشد.
هزار افسان کجاست؟؛ بهرام بیضایی؛ تهران: روشنگران و مطالعات زنان؛ چاپ اول: ۱۳۹۱؛ در قطع وزیری؛ با ۵۲۰ صفحه مصور رنگی؛ به بهای ۱۷۰۰۰ تومان منتشر شده است.
معرفی کتاب از زکیه بیات