میراث مکتوب – در کتابخانۀ آستان قدس رضوی، جزوه‌ای قرآنی به شماره (۵۱) در بخش نسخه‌های خطی نگهداری می‌شود که نفیس و از چند جهت گرانبهاست. هم از جهت خطّ زیبای نسخ کهن آن، هم از جهت واقف و وقف در اوائل قرن ششم هجری، و هم از جهت کاتب. در صفحه اول آن وقفنامه‌ای نگاشته شده به این صورت:
هذا المصحف کتاب الله سبحانه وتعالی، وهو ثلاثون جزءاً فى صندوق محلّی، وقفٌ صحیحٌ علی المشهد المقدّس لعلی بن موسی الرضا× بطوس، وَقَفَ وتصَدَّقَ بها الاُستاذ الرئیس الأجلّ مَجد الرؤساء أبوالفتح صاعد بن سعید بن محمّد بن موسی البراوستانى غفرالله له ولوالدیه ابتغاء وجه الله تعالی، و طلباً لجزیل ثوابه، لا یباع ولا یوهب ولا یورث، بل یُقرأُ فى هذا المشهد، ولا یخرج عنه، إلی أن یرث الله الأرض ومَن علیها، وهو خیر الوارثین، فمن بدّله بعد ما سمعه فإنّما إثمه علی الذین یبدّلونه، وکتب فی [؟] شوال سنه خمس عشر وخمسمائه.
روشن است که قرآن مذکور کامل و به صورت جُزوه، جُزوه بوده، لکن اکنون در کتابخانه آستان قدس رضوی فقط یک جزوه آن موجود است مشتمل بر ۴۶ برگ که حاوی آیات ۴۱، از سوره زمر تا آیه ۴۶سوره فُصّلت میباشد.
اگر کاتبِ وقفنامه در نام پدر واقف، اشتباه کرده باشد و به جای (اسعد) سعید نوشته باشد، واقف پسر مجدالملک قمی براوستانی خواهد بود. و اگر نام پدر واقف درست ثبت شده باشد، واقف ابوالفتح صاعد بن سعید بن محمد بن موسی بَراوِستانی، یکی دیگر از رجال و بزرگمردان این خاندان خوشنام نیکوکار، و پسر برادر مجدالملک براوستانی خواهد بود.
یادآوری می‌شود ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی مجدالملک قمی بَراوِستانی وزیر بَرکِیارُق بود، وزیر نیکوکار دانش‌پرور، همو که معماری با تجهیزات از قم به مدینه منوّره فرستاد و بقعه ائمّه بقیع را بازسازی کرد و بقاع متبرکه کاظمین‘ و حضرت عبدالعظیم حسنی و… را تجدید و تعمیر کرد و در سال ۴۹۲ق مقتول شد.
در آخر نسخه مذکور، در یک کتیبه با تذهیب و گل و بوته، با سفیداب نام (أبوالحسین محمّد بن محمّد القمى) به خط کوفی دیده می‌شود که ظاهراً نام کاتب نسخه است، و او نیز یک خطّاط ممتاز و از مفاخر فرهنگی قم در حوالی قرن پنجم هجری به حساب می‌آید.
و می‌افزایم: در کتابخانه آستان قدس رضوی نسخه خطّی شماره ۱۳۳۸ روض‌الجنان تفسیر ابوالفتوح رازی است به خطّ ابوزید بن بندار بن محمد بن الحسین البراوستانی، در سال ۵۷۷ق.
یادآوری می‌شود براوستان روستایی بوده در حومه قم نزدیک جمکران، که اکنون موجود نیست بلکه دشتی است حدود ۱۵۰۰ هکتار که اکنون در دست چپ جادّه کاشان پس از فلکه شهرقائم قرار دارد، و در محاورات قمی‌ها (براسون) خوانده می‌شود، البته در تواریخ قم به صورت (بَراوِستان) آمده است. از آنجا که قم از قدیم یکی از مراکز شیعه بوده، برخی رجال شیعه با لقب (براوستانی) شناخته می‌شوند که نشان‌دهنده انتساب آنان به این روستاست. جای یک پژوهش جامع درباره این روستا و رجال منسوب به آن ـ که در گذشته آباد و خاستگاه رجال علم و سیاست بوده‌ـ خالی است. امید است صاحب‌همّتی به این موضوع به شایستگی بپردازد.نویسنده: حسین واثقی
هذا المصحف کتاب الله سبحانه وتعالی، وهو ثلاثون جزءاً فى صندوق محلّی، وقفٌ صحیحٌ علی المشهد المقدّس لعلی بن موسی الرضا× بطوس، وَقَفَ وتصَدَّقَ بها الاُستاذ الرئیس الأجلّ مَجد الرؤساء أبوالفتح صاعد بن سعید بن محمّد بن موسی البراوستانى غفرالله له ولوالدیه ابتغاء وجه الله تعالی، و طلباً لجزیل ثوابه، لا یباع ولا یوهب ولا یورث، بل یُقرأُ فى هذا المشهد، ولا یخرج عنه، إلی أن یرث الله الأرض ومَن علیها، وهو خیر الوارثین، فمن بدّله بعد ما سمعه فإنّما إثمه علی الذین یبدّلونه، وکتب فی [؟] شوال سنه خمس عشر وخمسمائه.
روشن است که قرآن مذکور کامل و به صورت جُزوه، جُزوه بوده، لکن اکنون در کتابخانه آستان قدس رضوی فقط یک جزوه آن موجود است مشتمل بر ۴۶ برگ که حاوی آیات ۴۱، از سوره زمر تا آیه ۴۶سوره فُصّلت میباشد.
اگر کاتبِ وقفنامه در نام پدر واقف، اشتباه کرده باشد و به جای (اسعد) سعید نوشته باشد، واقف پسر مجدالملک قمی براوستانی خواهد بود. و اگر نام پدر واقف درست ثبت شده باشد، واقف ابوالفتح صاعد بن سعید بن محمد بن موسی بَراوِستانی، یکی دیگر از رجال و بزرگمردان این خاندان خوشنام نیکوکار، و پسر برادر مجدالملک براوستانی خواهد بود.
یادآوری می‌شود ابوالفضل اسعد بن محمد بن موسی مجدالملک قمی بَراوِستانی وزیر بَرکِیارُق بود، وزیر نیکوکار دانش‌پرور، همو که معماری با تجهیزات از قم به مدینه منوّره فرستاد و بقعه ائمّه بقیع را بازسازی کرد و بقاع متبرکه کاظمین‘ و حضرت عبدالعظیم حسنی و… را تجدید و تعمیر کرد و در سال ۴۹۲ق مقتول شد.
در آخر نسخه مذکور، در یک کتیبه با تذهیب و گل و بوته، با سفیداب نام (أبوالحسین محمّد بن محمّد القمى) به خط کوفی دیده می‌شود که ظاهراً نام کاتب نسخه است، و او نیز یک خطّاط ممتاز و از مفاخر فرهنگی قم در حوالی قرن پنجم هجری به حساب می‌آید.
و می‌افزایم: در کتابخانه آستان قدس رضوی نسخه خطّی شماره ۱۳۳۸ روض‌الجنان تفسیر ابوالفتوح رازی است به خطّ ابوزید بن بندار بن محمد بن الحسین البراوستانی، در سال ۵۷۷ق.
یادآوری می‌شود براوستان روستایی بوده در حومه قم نزدیک جمکران، که اکنون موجود نیست بلکه دشتی است حدود ۱۵۰۰ هکتار که اکنون در دست چپ جادّه کاشان پس از فلکه شهرقائم قرار دارد، و در محاورات قمی‌ها (براسون) خوانده می‌شود، البته در تواریخ قم به صورت (بَراوِستان) آمده است. از آنجا که قم از قدیم یکی از مراکز شیعه بوده، برخی رجال شیعه با لقب (براوستانی) شناخته می‌شوند که نشان‌دهنده انتساب آنان به این روستاست. جای یک پژوهش جامع درباره این روستا و رجال منسوب به آن ـ که در گذشته آباد و خاستگاه رجال علم و سیاست بوده‌ـ خالی است. امید است صاحب‌همّتی به این موضوع به شایستگی بپردازد.نویسنده: حسین واثقی
منبع: میراث شهاب