- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

«آیت اشراق » به روایت سهروردی

میراث مکتوب – قرآن حکیم، موصوف به صفاتی نظیر حکمت و علم و خیر و رحمت است و به صورت وحی نازل شده است. معارف قرآن کریم از جهت ظهور و خفاء در سه مرتبه است: اول رتبۀ بی‌نیاز از تفسیر و توضیح که درک آن برای همه میسر است. دوم رتبۀ فراتر از فهم عوامل که نیاز به تفسیر و شرح و تبیین و نیز تدبر وقت در عبارات دارد. و سوم رتبۀ ویژۀ پیامبران الهی و راسخان در علم که فهم آن برای همگان میسر نبوده و نیازمند تأویل است.

 

در طول قرون حکیمان مسلمان بر اساس توافق میان شرع و عقل و با بکارگیری عقل و ادراک فلسفی، در تفسیر و تأویل قرآن کریم به سنت تفسیر فلسفی دست یافته‌اند، آن‌ها ماهیت نبوت و وحی را از جهت معرفت‌شناسی تحلیل کرده‌اند. از جملۀ این حکیمان، فارابی، ابن سینا و سهروردی متوفی در ۵۸۷ هـ . ق می‌باشند. سهروردی رویکردی عظیم نسبت به قرآن کریم و حدیث دارد و این دو از مهم‌ترین منابع اندیشه‌ی او در سلوک فلسفی و عرفانی است. او بیش از هر فیلسوف مسلمان دیگر به قرآن و سنت توجه کرده است. سهروردی پس از طرح مسائل فلسفی مانند وجود، واجب الوجود، عقل و نفس و انسان، به قرآن کریم به عنوان موید استناد کرده است.

در نوع استناد و استفاده‌ی سهروردی از قرآن کریم به برخی نکات می‌توان اشاره کرد: وی در بسیاری موارد آیه‌ای را به استناد به آیات دیگر تفسیر و تأویل می‌کند؛ تأیید مسائل فلسفی با شواهد قرآنی، ثمره‌ی استنادهای سهروردی به قرآن است؛ او برخی از منازل و مقامات سلوک را با آیات الهی بیان می‌کند؛ هم‌چنین وی گاه به احادیث نبوی و سخنان امام علی (ع) استناد کرده است و بسیاری موارد دیگر.اما باید اذعان داشت که در تأملات سهروردی پژوهی به طریق تأویل و تفسیر قرآنی – فلسفی سهروردی کمتر توجه شده است.

کتاب  آیت اشراق که از سوی انتشارات هرمس منتشر شده، حاوی اندیشه‌های شیخ اشراق سهروردی در حوزۀ‌ تفسیر و تاویل قرآن کریم است. در این کتاب از چهار مجلد مجموعه مصنفات شیخ اشراق تصحیح هانری کربن و دکتر سیدحسین نصر و دکتر نجفقلی حبیبی و متن عربی هیاکل النور تصحیح محمد علی ابوریان ، التنقیحات فی اصول الفقه تصحیح عیاض بن نامی سلیمی، ستایش و نیایش تصحیح محمد ملکی، دیوان اشعار تصحیح احمد مصطفی حسین به عنوان منبع اصلی استفاده شده است.

ابتدا آیات ، به ترتیب سور و آیات قرآن کریم تنظیم شده اند. پس از ذکر آیه، ترجمه آن داخل کروشه آمده و سپس عین عبارت سهرور‌دی که تفسیر یا تاویل و یا صرفاً شاهدی از قرآن کریم است.

کتاب آیت اشراق: تفسیر و تاویل آیات قرآن کریم در آثار سهروردی تالیف سیما سادات نوربخش از سوی انتشارات هرمس در ۶۰۵ صفحه منتشر شده است.

[1]
[2]