میراث مکتوب – اعراب و راهبرد نظام ساسانی در پی پراكنده شدن جغرافیایی قبایل عرب از جزیرة العرب به نواحی شرقی و شمال شبه جزیره عربستان و راهیابی گروه‌های عرب به سرزمین بین‌النهرین، از نخستین سده‌های میلادی پیوندهای دولت‌ها و این قبایل با شاهنشاهی ایران و روم رو به فزونی نهاد.
مهاجرت گروهی قبایل عرب كه در پی خشك سالی و جنگ‌های قبیله‌ای انجام می‌گرفت، در آغاز سدۀ سوم میلادی حدود غربی و جنوب غربی ایران و كرانه های جنوبی خلیج فارس و دریای عمان را اقامتگاه این كوچندگان بادیه ساخت. ازاین‌رو از آغاز سدۀ سوم میلادی تا ظهور اسلام، شبه جزیرۀ عربستان و سرزمین‌های عرب نشین پیرامون آن جایگاه ویژه ای در راهبردهای سیاسی شاهنشاهی ساسانی كه در دهۀ سوم همین سده بر ایران استیلا یافت، به دست آوردند.
سیاست فعال شاهنشاهی ساسانی در بین النهرین و شبه‌جزیرۀ عربستان، نقش آفرینی قبایل و دولت‌های عرب شرق شبه جزیره در پیشبرد اهداف و منافع ساسانیان محورهای اساسی در روابط و مناسبات ایران و اعراب در دورۀ ساسانی بودند.
بی‌تردید راهبردها و تكاپوهای شاهنشاهی ساسانی در بین‌النهربین و جزیرة العرب از ربع نخست سدۀ سوم میلادی تا پایان دهۀ نخست سدۀ هفتم میلادی با كامیابی‌ها و ناكامی‌های بسیاری روبرو بود و این فراز و فرودها عمدتاً نسبتی مستقیم با پیشرفت ها و تلخكامی‌های درونی شاهنشاهی ساسانی داشت.
از‌این‌روی این پژوهش با چنین رویكردی به بررسی تحلیلی روابط و مناسبات شاهنشاهی ساسانی با قبایل و دولت‌های عرب بین‌النهرین و شبه جزیره عربستان تا ظهور اسلام می‌پردازد. جنگ ذوقار واپسین رویداد مهم در روابط ایران و اعراب دورۀ ساسانی است كه در این پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اللهیاری، فریدون: اعراب و راهبرد نظام ساسانی، تهران، امیرکبیر، 1393.