ميراث مكتوب – کتاب باقرخان سعدالسلطنه حاکم قزوین در عصر ناصری تألیف مهدی نورمحمدی توسط انتشارات سخن منتشر شد.
سعدالسلطنه يكي از رجال عصر قاجار و پسردایی علی‌اصغر خان اتابک بود که حدود 10 سال و طی دو مرحله حكومت قزوين را بر عهده داشت و در اين مدت، اقدامات عمرانی متعددی انجام داد. مرمت آثار تاریخی قزوین مانند چهلستون، مسجد جامع و امامزاده حسين(ع) از جمله اقدامات ارزندۀ سعدالسلطنه در این دوران به شمار می‌رود.
یکی دیگر از اقدامات مهم سعدالسلطنه، ساخت مجموعۀ عظیم سعدالسلطنه است که با حدود سه هکتار مساحت به عنوان بزرگ ترین کاروانسرای درون شهری خاورمیانه شناخته می‌شود و اکنون به عنوان یکی از جاذبه های مهم گردشگری قزوین درآمده و با زیبایی های خاص خود، پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.
سعدالسلطنه در حكومتداري نیز شيوهاي جالب و منحصر به فرد داشت، به طوری که بعضي شبها به صورت ناشناس در شهر ميگشت و عملكرد شبگردها و گزمهها را از نزديك زير نظر ميگرفت. علاوه بر اين، خبرچينهاي متعددي داشت كه اخبار تمامي طبقات شهر، از اشرار و اوباش تا اعيان و اشراف را به اطلاع وي ميرساندند. به همين دليل چنان بر اوضاع شهر تسلط داشت كه كمتر موضوعي بود كه از وجود آن بياطلاع باشد.
وی فردي بيسواد، اما باهوش، زرنگ، فعال، موقع شناس، كاري، كاردان، لايق و ثروت اندوز بود. فردي كه به اقدامات عمراني علاقه بسياري داشت، در جلب رضايت مافوق ميكوشيد، ثروتمندان را سركيسه ميكرد، به جمع كردن ثروت (ولو از راه نامشروع) ميپرداخت، دستي در كارهاي خير داشت و در تنظيم قيمتها، جلوگيري از سرقت و شرارت و برقراري امنيت متبحر بود. او اگر چه در دوران حكومت خود، رضايت مردم را به طور نسبي جلب كرد، چهار دفعه با شورش عمومي مواجه شد كه دو بار آن در قزوين و نوبتهاي ديگر در رشت و زنجان روي داد.
او با وجود برخي خصايص منفي شخصيتي، در مقايسه با ديگر حكّام عصر قاجار، عملكرد نسبتاً خوبي از خود بر جاي گذارد و اين عملكرد در هنگام حكومت او در قزوين، نسبت به شهرهاي ديگر نمود بيشتري داشت.
شخصيت جالب سعدالسلطنه و تلاشهاي ارزنده او در آباداني و عمران قزوين در دوران حكومت بر اين شهر تاريخي، انگیزه ای برای مؤلف بوده است تا كتابي جامع درباره وي تأليف و چهره و شخصيت واقعي وي را همان گونه كه بوده است، براي مخاطبين ترسيم نماید.
مروری بر زندگينامه باقر خان از نوکری در دستگاه اتابک تا کشته شدن در زنجان، اقدامات صورت گرفته توسط وی و تشريح ویژگی های مجموعۀ تاريخي سعدالسلطنه، به همراه با عكس ها و اسناد منتشر نشده، از ویژگی های این کتاب به شمار می رود.
نورمحمدي: مهدی، باقرخان سعدالسلطنه حاکم قزوین در عصر ناصری، تهران، سخن، 290 صفحه، 1393.