میراث مکتوب- کتاب «حافظِ دوستی: خوانش «دوستی» در جهان‌بینی حافظ» نوشتۀ سید شهاب‌الدین مصباحی، از سوی انتشارات نگاه معاصر، در ۱۵۲ صفحه چاپ و منتشر شد.
نویسندۀ این کتاب کوشیده تا هم‌بندی و ترابط روش‌شناسانه‌ای را میان جمعی از مفاهیم و اصطلاحات بنیانی در نگاه حافظ و مفهوم «دوستی» در اندیشۀ او، در هر سه منظر «هستی‌نگر، هستی‌اندیش»، «فردی» و «اجتماعی، نقادانه» ترسیم نماید. در پایان کتاب غزلیاتی از حافظ که به موضوع ارتباط دارند، آورده شده است.
آن‌گونه که به نظر آید، رؤیت حافظ از واژگان و اصطلاحات، در شیوۀ انتاج از مفاهیم و در تشریح سیری که به ادراک کلی معنا می‌انجامد، در انسجامی خاص و به شیوه‌ای روش‌شناسانه شکل می‌گیرد که سه گانۀ مفروض «گذر»، «گذار» و «کشف» نامیده می‌شود.
در بافتار پیوستگی رخداد معنایی، «گذر» همچون معبری در بدو دالان بلند معنایی گذاریست که شاعر ما برای انتقال معنا به مخاطب خویش از آغاز تا انجام ادراک برمی‌گزیند. در پیوستگی این سیر مستدام، توأمان با گشایش کام‌ها، در برخوری از معنا، در انتها محیط بی‌ندیدی از کشف پیشاروی ماست که تجارب، دغدغه‌ها، پیام‌ها و نشان‌های پردیدۀ حافظ را در قامت تصویری منسجم جان بخشد.
در مکتب اخلاقی حافظ، یکی از شاخص‌ترین کنش‌های «دروغ» به مسلح‌بردن «دوستی» است، هم در معنا و هم در ذاتیات وجودشناسی آن. چه که او «دوستی» را تمامت خوان بی بدیل‌راستی، صدق، رندی و روشنی می‌شناسد. و از آن سو «دشمنی» که در معارف او، معنی‌خوان و طراز بند بی‌میانجی، «ناراستی و دروغ» است، تجلی فعل، پیشینه و جوهر خویشی اهریمن و هویت کلیۀ اوست که با خصایل زاینده و مدام تراونده از آن، همچون ریا، دغل، تزویر و سالوس متابعت و مفارقت تام دارد.
اصطلاحات و مفاهیم هستی‌ساز و وجودنگر دیوان حافظ همچون عشق، راستی و صدق، رندی، می، عیش، نور، بخشایش، کرم، عزت و مناعت بی‌حصر دید و نفس، پرهیز مجدانه از آزار دیگری، میل مطلقش به خوبی، خیر و نیکی، پاک‌بینی، شکر، روشن‌اندیشی، قناعت، خوشی، دغل‌سوزی، نق پیوستۀ دروغ، ریا و تزویر و …. همگی در پیوندی بن‌نشین با مفهوم «دوستی»اند. دوستی در یک ترابط سازنده و جبلی، تراوندۀ ممتاز، مستدام و زایندۀ این مفاهیم در خَلق و خُلق اندیشۀ حافظ است.
این کتاب در اهتمامی تحلیلی و روش‌شناسانه، به مفهوم «دوستی» در اندیشۀ حافظ می‌پردازد. نویسنده با رجوع به مفاهیم و اصطلاحات اساسی متنوعی در دیوان که در ترابط نهادین با مفهوم «دوستی» در نگاه حافظ می‌داند، مجموعه‌ای اندام‌وار از این مفاهیم را در ارتباط بنیادین با «دوستی» در تأملات حافظ تبیین می‌سازد و از این منظر او را «حافظِ دوستی» می‌خواند.
نویسنده کوشیده تا هم‌بندی و ترابط روش‌شناسانه‌ای را میان جمعی از مفاهیم و اصطلاحات بنیانی در نگاه حافظ و مفهوم «دوستی» در اندیشۀ او، در هر سه منظر «هستی‌نگر، هستی‌اندیش»، «فردی» و «اجتماعی، نقادانه» ترسیم نماید. در پایان کتاب غزلیاتی از حافظ که به موضوع ارتباط دارند، آورده شده است.
[1]
فهرست مطالب کتاب:
اشارت آغازین
کلام نخستین: سه‌گانۀ مفروض
دوستی: دردانۀ تراونده
اشارت بازپسین
کتاب‌نامه
ضمیمۀ اشعار
نمایه
نمایۀ آیات قرآنی
About the Book
Aboyt the Author
دربارۀ نویسنده