- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

ردّ پایی از پزشکی ایران باستان

پزشکی به روایت کتاب سوم دینکرد/ متن فارسی میانه، آوانوشت، ترجمه، توضیحات و واژه نامه نرجس بانو صبوری؛ پیشگفتار ژاله آموزگار؛ زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی و با مدیریت و ویراستاری حسن رضائی باغ بیدی؛ در قطع وزیری منتشر شد.

میراث مکتوب- پزشکی به روایت کتاب سوم دینکرد/ متن فارسی میانه، آوانوشت، ترجمه، توضیحات و واژه نامه نرجس بانو صبوری؛ پیشگفتار ژاله آموزگار؛ زیر نظر سیدکاظم موسوی بجنوردی و با مدیریت و ویراستاری حسن رضائی باغ بیدی؛ در قطع وزیری منتشر شد.
کتاب سوم دینکرد، از نوشته های فارسی میانۀ زردشتی در حوزۀ پزشکی است که با آنکه اهمیت زیادی نزد محققان و اندیشمندان عرصۀ فرهنگ و زبان‌های ایران باستان دارد، به سبب دشواری‌های لغوی و مفهومی و ایجاز کلامی کمتر مورد اقبال قرار گرفته و به جز ترجمه‌ها و مقالات انگشت‌شمار تاکنون چیزی از آن به چاپ نرسیده و پژوهشی دربارۀ آن صورت نگرفته است. اثر حاضر، کوششی است که به بررسی فصل ۱۵۷ از این کتاب پرداخته است.
پزشکی به روایت کتاب سوم دینکرد، از یک مقدمه و چند بخش تشکیل شده است. در مقدمه به توضیحاتی درباره کتاب‌های نه‌گانه دینکرد و دستنویس های آن، کلیاتی دربارۀ مفاهیم پزشکی در ایران پیش از اسلام و نیز بررسی مضامین و ویژگیهای سبکی و خطی متن، پرداخته شده است.
بخش اول به متن فارسی میانه، آوانوشت و برگردان فارسی اختصاص دارد که نرجس‌بانو صبوری متن فارسی میانه را بر اساس بررسی مقابله‌ای نسخه‌های مختلف ارائه کرده است. سعی وی بر آن بوده که صورت برگزیده یا تصحیح شدۀ واژه‌هایی که قرائت برتر آنها از میان نسخه ها برگزیده شده یا واژه هایی که تصحیح شده‌اند، نگاشته شوند. آوانوشت مطابق متن فارسی میانه و به شیوۀ مکنزی صورت گرفته است. در ترجمۀ متن، با در نظر گرفتن وجه اشتقاق، معنای واژه و قواعد دستوری زبان فارسی میانه، جملات به فارسی برگردانده شده‌اند. توضیحات ارائه شده در بخش یادداشت‌ها مشتمل بر توضیحات واژگانی، دستوری، اساطیری و موضوعی است. مترجم گاهی بر حسب مورد به ترجمۀ دومناش از فصل ۱۵۷ از کتاب سوم و آوانویسی این فصل که توسط بیلی صورت گرفته، همچنین به نظریات و پیشنهادها و اختلاف ترجمه های سایر محققان اشاره کرده است. وی برای روشن‌تر شدن مفاهیم و موضوعات، گاهی از متون اوستایی و فارسی میانۀ زردشتی و متون فارسی شواهدی آورده است.
در انتهای کتاب، تصویر نسخۀ درسدن (صفحات ۱۱۹-۱۳۰) و نسخۀ مَدن (صفحات ۱۵۷-۱۷۰) ارائه شده است. کتابنامۀ فارسی و نمایه تخصصی، صفحات پایانی کتاب را تشکیل می‌دهند. نمایه مشتمل بر نامهای خاص و عبارتها و موضوعاتی است که با موضوع کتاب مرتبط اند.

[1]
[2]