- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

۲۸ مهر؛ سالروز درگذشت نذیر احمد

میراث مکتوب- نذير‌احمد، (زاده سال ۱۹۱۹م هندوستان – درگذشته ۲۸ مهر ۱۳۸۷ش هندوستان ) استاد و پژوهشگر زبان فارسی، ادیب و از مفاخر فرهنگی ایران بود. وی در دهکده‌ای در استان اُتراپرادش هندوستان به دنیا آمد و دوره‌ تحصیلات دبیرستانی را در سال ۱۹۳۴ به پایان برد. سپس در «دانشگاه لکهنو» در رشته‌ زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت و در ۱۹۳۹ میلادی دانشنامه‌ لیسانس گرفت. بعد در همان دانشگاه ادامه‌ تحصيل داد و در ۱۹۴۵ با ارائه‌ رسالۀ خود  تحت عنوان «احوال و آثار ظهوری تَرشیزی»، موفق به دریافت گواهی‌نامه‌ دکتری شد.

وی در ۱۹۵۰ میلادی به عنوان استادیار در دانشگاه لکهنو به تدریس پرداخت و در همین سال با رساله‌ای با عنوان «شعرای فارسی‌زبان عصر عادل‌ شاه» به دانشنامه‌ فوق دکتری در ادبیات فارسی دست یافت و در میان سال‌های ۱۹۵۵ و ۱۹۵۶ میلادی، برای تکمیل اطلاعات خود در زبان و ادب فارسی، به ایران سفر کرد و از استادانی چون: سعید نفیسی، بدیع‌الزمان فروزانفر، ذبیح‌اله صفا، پرویز ناتل خانلری و محمد معین بهره برد.

او پس از بازگشت به هندوستان، در  سال ۱۹۵۷ میلادی به استخدام «دانشگاه علیگَر» درآمد و سال‌ها ریاست بخش زبان فارسی و دانشکده‌ ادبیات این دانشگاه را بر عهده داشت تا این‌که در  سال ۱۹۷۷ میلادی بازنشسته شد. وی بارها  مورد تقدیر محافل علمی و ادبی قرار گرفت. رئیس‌ جمهور هند، وی را به مناسبت تحقیقات ارزنده‌ای که در عرصه‌ زبان و ادب فارسی به انجام رسانده ‌بود، در سال ۱۹۷۷ لوح افتخار داد. در ۱۹۸۰ میلادی، «انجمن استادان زبان فارسی هند»، به پاس خدمات شایسته و پرارزش استاد، که در راه نشر و ترویج زبان فارسی کرده‌ بود، نشان «استاد ممتاز فارسی» را به وی اعطا کرد. نذیر احمد خود نیز از بنیان‌گذاران «انجمن استادان زبان فارسی هند» بود و سال‌ها ریاست آن را بر عهده داشت.

او در سال ۱۹۸۷ نیز برنده‌ «جایزه‌ فخرالدین علی‌‌احمد» و «جایزه‌ ادبی پِدِم شِری» گردید. همچنین در همین سال «جایزه‌ امیرخسرو» از طرف انجمن امیرخسرو دهلوی به دکتر نذیر‌احمد داده شد و در سال ۱۹۸۸ میلادی، «خانه‌ فرهنگ ایران» عنوان «حافظ‌شناس» به وی داد.  

این استاد زبان و ادب فارسی «جایزه‌ تاریخی و ادبی بنیاد دکتر محمود افشار» را هم در سال ۱۳۶۸ به پاس خدمات شایسته به زبان و ادب فارسی در شبه‌ قاره و تصحیح متون کهن فارسی، دریافت کرد. همچنین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، او را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرده است. پروفسور نذیر‌ احمد دارای آثار متعددی به زبان اردو و فارسی است، از آن میان؛ تحقیق و نقد «الطاف حسين حالی»(اردو)، «تذكره‌ علمای بلخ» (اردو)، تصحيح «ديوان سراجی» (فارسی)، تصحیح «غزليات حافظ» (فارسی)، تصحیح «فرهنگ زفان گويا» (فارسی)، تصحیح «لسان الشعرا» (اردو)، تصحيح «مكاتيب سنایی» (فارسی)، تصحيح «فرهنگ قواس» (فارسی)، نقد «برهان قاطع مع ضمايم» (اردو) را نام برد. مقالات متعددی نیز به زبان‌های اردو، فارسی و انگليسی از اين پژوهشگر نامدار به جا مانده است.

نذیر‌ احمد، استاد و پژوهشگر برجسته‌ زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره‌ هند و از مفاخر فرهنگی ایران، در ۹۴ سالگی درگذشت.

 

 

[1]
[2]