- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

درآمدی بر کتاب‌آرایی شاهنامه فردوسی در دوره صفوی

میراث مکتوب – شاهنامه یکی از شیواترین و طولانی ترین متون منظم و از مهمترین نسخ خطی در دوره اسلامی پس از قرآن است.

جایگاه شاهنامه فردوسی نزد جهانیان تا بدان جاست که اندک مدتی پس از سرایش آن مضامین، روایات و شخصیت های آن مورد توجه محققان و پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی قرار گرفت. پس از استیلای مغول و ایران شاهنامه بیشتر مورد توجه هنرمندان قرار گرفت و در هر عصر به دست برجسته ترین هنرمندان، نگارگری و کتابت شده است. به سبب پراکندگی شاهنامه های ایران در دانشگاه ها، موزه ها و کتابخانه های مختلف، معدودی از این نسخ ارزشمند در ایران موجود بوده که بیشتر مربوط به دوره صفوی است که شاخه های آن رواج هنر کتابت و درخشش کتاب آرایی است. مطالعه ابعاد هنری و فرهنگی شاهنامه با تاکید بر دو گزاره مهم «گرافیک» و «صفحه آرایی» است.
در این کتاب به دلیل در دسترس نبودن شاهنامه های خارج از ایران پژوهش محدود به شاهنامه های داخل ایران است. در ابتدا 59 شاهنامه دورۀ صفوی موجود در کتابخانه ها و موزه های ایران به عنوان متون مورد تحلیل برگزیده شدند. بازۀ زمانی به دورۀ صفوی محدود می گردد و به بررسی کتاب آرایی و ویژگی های آن پرداخته می شود:
فصل اول ـ بررسی تاریخچه صفحه آرایی در ایران شامل:
تاریخچه صفحه آرایی در ایران باستان
بررسی کتابت در دوره اسلامی
تحولات در دربار پادشاهان صفوی و تاثیرات آن بر هنر کتاب آرایی
فصل دوم ـ معرفی شاهنامه های دوره صفوی شامل:
معرفی شاهنامه های دوره صفوی
ویژگی های صفحه آرایی دوره صفوی
بررسی شاهنامه های دوره صفوی موجود در ایران
فصل سوم ـ مطالعه تطبیقی صفحه آرایی شاهنامه های دوره صفوی شامل:
بررسی و تطبیق صفحه آرایی شاهنامه های دوره صفوی
فصل چهارم ـ صفحه آرایی ایرانی ـ اسلامی در گرافیزم و صفحه آرایی معاصر ایران شامل:
ارائۀ شاخص های صفحه آرایی ایرانی ـ اسلامی

موسوی‌لر، اشرف سادات، مروج، الهه، درآمدی بر کتاب‌آرایی شاهنامه فردوسی در دوره صفوی، شیراز، نگره، 108 صفحه، قطع: وزیری، 1396

[1]
[2]