- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

شگرد ویژۀ هنری حافظ در تلمیحات قرآنی

میراث مکتوب – وقتی سخن از ارتباط شعر حافظ با مفاهیم و آموزه های قرآنی به میان می آید، بی درنگ این ابیات وی به ذهن متبادر می شود:

صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ/ هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم

ندیدم خوش تر از شعر تو حافظ/ به قرآنی که اندر سینه داری

عشقت رسد به فریاد ور خود به سان حافظ/ قرآن زبر بخوانی با چارده روایت

ز حافظان جهان کس چو بنده جمع نکرد/ لطایف حکمی با نکات قرآنی

حافظ، حافظ قرآن است و خود بارها به این انس و الفت دیرین با کلام الهی بالیده است. در عین حال حافظی متعصب و یکسونگر نیست که شعر خود را یکباره به شرح و ترجمۀ آیات قرآن اختصاص دهد. از سوی دیگر باید دانست که با درنظر گرفتن حافظ قرآن بودنش ، تلمیحات و اقتباسات قرآنی وی، به نسبت دیگر شاعران کمتر و دیریاب تر است و این خود نشانه ای از خلاف آمد عادت اوست. این تلمیحات و اقتباسات گاه کاربرد تزیینی و گاه تأییدی دارند. وی که با ریا به شدت مخالف است و آن را دشمن می دارد، گاه پس از پرداختن به اشاره ای قرآنی، به خود نهیب می زند که مبادا همین مایه اشاره به قرآن کریم باعث ریا و سالوس در وجود وی شود.

متن کامل این مقاله نوشتۀ بهادر باقری که در یادنامۀ استاد فقید دکتر رشید عیوضی با عنوان «پیر گلرنگ» منتشر شده است اینجا [1]مطالعه کنید. این یادنامه به اهتمام محمد طاهری خسروشاهی از سوی نشر کتابخانۀ تخصصی ادبیات به چاپ رسیده است.

[2]
[3]