- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

نگاهی به کتاب بدیع حکمت + مقدمۀ کتاب

میراث مکتوب – امیرمهدی بدیع، تاریخ‌نگار فراموش شدۀ ایران‌دوست، در خاندانی سرشناس و البته خوش‌نام و متمول در همدان زاده شد. به تشویق پدرش، دكتر بدیع‌الحكماء، از همان عنفوان جوانی برای ادامۀ تحصیل، راهی فرانسه شد. او توانست با ممارست و تیزهوشی، رشته‌های ریاضیات و فیزیك، زبان و ادبیات لاتین، و فلسفۀ علوم را با درجات عالیه پشت سرگذارد و نیز بسیاری از زبان‌های اروپایی، لاتینی، یونانی قدیم، عربی و عبری را فرا گیرد و در تحقیقات پربار خویش به کار بندد.

بدیع با اینکه در تمامی عمر تنها یك‌ بار، پیش از درگذشت پدر، به ایران سفر کرد؛ اما در تمامی زندگی، قلب و قلمش برای ایران می‌تپید و می‌نوشت. وی در این مدت با دقت و وسواس، منابع دست اولِ در زبان‌های‌ اصلی را خواند و بدون تعصب و شعارزدگی، تاریخِ تاریخ‌نویسان ـ ‌بخصوص یونانیان که ایرانیان را بربر می‌نامیدند ـ را به چالش کشید و تناقض موجود در میان آثار آنان را نشان داد و به تفصیل در 13 مجلد با عنوان یونانیان و بربرها به رشته‌ی تحریر کشید.

مجموعۀ حاضر به طور جامع به دکتر امیرمهدی بدیع اختصاص یافته است؛ علاوه بر آن در بخش‌های پایانی، به صورت گذرا به دكتر بدیع‌الحكماء اشاره شده که در این بخش ابتدا به شرح‌ حال و یادداشت‌هایی در مورد او، سپس اوراقی از جُنگی را که وی در همدان گردآوری کرده بود به صورت نسخۀ عكسی آورده‌ شده است.

در مورد این جُنگ، استاد ایرج افشار در یادداشتی نوشته‌اند: «بدیع‌الحكماء‌ دفتری داشت كه معمولاً به ‌واردشوندگان به ‌همدان می‌داد تا در آن یادگار بنویسند‌. این دفتر خزانه‌ای‌ست ادبی و تاریخی كه بر‌جای مانده است‌ و در آن یادداشت‌های افرادی چون ظهیرالدوله‌، عباس‌میرزا سالار‌لشكر (فرزند فرمانفرما)، امیر‌افخم قراگزلو، نظام‌السلطان، ركن‌الدوله، ثقة‌الملك، معزالدوله، یمین‌الدوله دولتشاهی، سید عبدالله خراسانی، حكیم‌الدوله، امام‌جمعۀ بروجرد، سلیمان محسن اسكندری، معین‌السلطنه، مدیر عصر انقلاب (آقاخان فریار)‌، آصف‌اعظم، شیخ‌الملك اورنگ، سیف‌الاطبا‌‌ء، اعلم‌الدوله، شریف‌الدوله‌ی بنی‌آدم، معتمد دیوان‌، ساعدالسلطنه‌ (سردار اكرم)، سردار انتصار (مظفر اعظم) و اغلب حكام و امرای لشكر همدان و رؤسای دوایر ماند‌گار شده است.

بعضی از نویسندگان مقالات کتاب از این قرار است: پرویز اذكائی، هوشنگ اتحاد، محمدعلی جمالزاده، عبدالحمید روح‌بخشان، ایرج افشار، کامران فانی، مصطفی رحیمی، بزرگ علوی، محمدعلی اسلامی‌ندوشن و…

سرفصل‌های فهرست بدون عنوان مقالات:

شرح حال و یادها/ گزارش جشن رونمایی یونانیان و بربرها/ سخن ناشرین آثار بدیع/ نقد و بررسی/ گفت‌و‌گوها/ نامه‌ها/ مقالات تقدیمی/ نمونه آثار امیرمهدی بدیع/ درگذشت امیرمهدی بدیع/ در پایان بخشی به میرزا مهدی‌خانِ بدیع‌الحكماء (پدر امیرمهدی بدیع)

پیوست‌ها

باغ و عمارت بدیع‌الحكماء

جُنگِ یادداشت‌ها (نسخه عکسی)

تصاویر (عكس‌ها و اسناد) که بخش اعظم آن‌ها برای نخستین‌بار است منتشر می‌شود.

مقدمۀ این کتاب را اینجا [1] مطالعه کنید.

بديع حكمت (چهل گفتار به ياد اميرمهدي بديع و جنگ بديع‌الحكما)، مهدی به‌خيال، تهران، قطره، 576صفحه، بها: 390000 ریال، 1395.

[2]
[3]