میراث مکتوب – پژوهش پيش رو با تكيه بر منابع دسته اول تاريخي و تحليل روايت هاي باقي مانده از هشام بن محمد كلبي در بين منابع مكتوب، بر آن است تا ضمن معرفي خاندان هشام بن محمد بن سائب كلبي به تبيين نقش وي در فرهنگ و تمدن اسلامي بپردازد.
پژوهش پيش رو با تكيه بر منابع دسته اول تاريخي و تحليل روايت هاي باقي مانده از هشام بن محمد كلبي در بين منابع مكتوب، بر آن است تا ضمن معرفي خاندان هشام بن محمد بن سائب كلبي به تبيين نقش وي در فرهنگ و تمدن اسلامي بپردازد.
بررسي نقش و جايگاه هشام كلبي در زمينههاي مختلف علمي كه در آن فعاليت نموده است هدف ديگر اين پژوهش است كه در چند فصل بدان پرداخته مي شود.شخصيت علمي هشام به خاطر گرايش شيعي خاندان كلبي مورد قضاوت هاي متفاوتي در ميان منابع رجالي اهل سنت شده است اما منابع رجالي شيعه او را از جمله شيعيان به حساب آورده اند.
بيشترين شهرت هشام به خاطر نسب نگاري اوست. تا قبل از ظهور هشام كلبي در حوزۀ نسب نگاري اسلامي، نگارش آثاري كه در آن به ثبت نسب تمام قبايل پرداخته شود، متداول نبود.
هشام با نگارش اثر معروف خود با عنوان «جمهره النسب»، به سوي نوعي مجموعهنويسي رو آورد اثري كه محتويات آن در حكم دايره المعارف قبايل عرب به شمار مي رود. گذشته از اين هشام در زمينه نسب نويسي ابتكار ديگري نيز دارد؛ او نسب نويسي را علاوه بر انسان به حيوان ها هم گسترش مي دهد و در اين زمينه كتاب معروف «نسب الخيل» را مي نويسد.
در زمينۀ تاريخ نگاري هشام از جمله مورخان فعال در جمع تاريخ نگاران عراق است .وي در همه انواع تاريخ نگاري كتاب نوشته است. هشام از اولين تاريخ نگاراني است كه به صورت علمي به نوشتن تاريخ مي پردازد. زمينه ديگر فعاليت هشام علم جغرافياست. در اين زمينه او از اولين نويسندگان مسلمان است كه هم در مورد حوزه داخل شبه جزيره به نگارش پرداخته است و هم درحوزه بيرون از اين منطقه را نيز مورد بررسي قرار داده است.
وي در حوزه دين شناسي عرب پيش از اسلام در ميدان تحقيق قلم زده است. از ويژگيهاي كاري هشام علاوه بر گستردگي اينست كه او در هرشاخه علمي كه وارد شده است به موضوعات جديد پرداخته و منشاءاثر و تحول بوده است.
منتظر القائم: اصغر، سعیدی: وحید، تبیین نقش هشام کلبی در فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393.
منبع: کتابخانۀ تخصصی تاریخ ایران و اسلام [1]