- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

کتاب آداب أمیر المؤمنین از قاسم بن یحیی الراشدی در سنتهای حدیثی امامیه

ميراث مكتوب – فاضل محترم آقای مهدی خداميان آرانی متن کتابی را بر اساس احاديث و بازيافته‌های آن بازسازی و منتشر کرده که به اعتقاد ايشان متن کتاب آدب أمير المؤمنين تأليف قاسم بن يحيی الراشدي را تشکيل می‌دهد (چاپ مورد مراجعه من: طبع بيروت، دار الحجة، 1434/2013). او قاسم بن يحيی الراشدي را، بنابر آنچه بر روی جلد کتاب آمده، از اعلام قرن دوم قمری فرض کرده که البته دقيق نيست و بر اساس آنچه ما از اين راوی و محدث شيعی در سنتهای اماميه می شناسيم او می بايستی در دهه های آغازين سده سوم فعال بوده باشد. در اين بازسازی، محقق کتاب با پيروی از شيوه معمول در بازسازی متون حديثی که عمدتاً متکی است بر تحقيقات چند دهه اخير محققانی چون فؤاد سزگين، محمد مصطفی الأعظمي، موتسکی و استاد دکتر حسين مدرسی تلاش کرده است که به بازشناسی متن کتاب بپردازد؛ منتهی در کنار آن با بهره گيری از شيوه ای به نام «طريقه فهرستي» که ظاهراً در سالهای اخير از سوی يکی از فضلاء مطرح شده تلاش کرده نشان دهد اين متن از چه طرقی در سنتهای اماميه روايت می شده است. محقق کتاب تلاش و همت فوق العاده ای از خود نشان داده و با بهره گيری از سی دی های حديثی منابع احاديث و نيز منابع روايات متفاوت متن و طرق مختلف روايت کتاب آداب أمير المؤمنين را فراهم نموده است. در يادداشت حاضر با تأکيد بر نمونه اين متن، نشان خواهيم داد برخلاف نظر پردازنده «طريقه فهرستی» ابداع اين شيوه کمکی به شناسايی دقيق نحوه روايت متنها نمی کند؛ جز همان مقدار که پيشتر هم از سوی محققانی چون دکتر حسين مدرسي و ديگران با بهره گيری از فهارس نجاشی و طوسي و ديگران و با مقايسه با طرق روايات کتابهای حديثی مورد تأکيد قرار گرفته بود. نويسنده اين سطور نظرات خود را درباره ساختار روايت احاديث در سنتهای امامی در مقدمه تحقيقی که مشتمل بر بازسازی متنهای فهارس کهن امامی است و از سالها پيش در دست آماده سازی است بيان کرده که اميدوارم در آينده نه چندان دوری منتشر شود (در مجلدات دائرة المعارف بزرگ اسلامی در مداخل مختلفی که در طی مجلدات اوليه آن منتشر شد به معرفی برخی از اين فهرستها به اجمال پرداخته ام؛ از جمله در ذيل مدخل ابو غالب الزراري، به قلم نويسنده اين سطور، در تحرير عربی آن موسوعه با عنوان: دائرة المعارف الاسلامية الکبری که سالها پيش در تهران منتشر شده است؛ نيز نک: کتاب من با عنوان “امامت و غيبت”، چاپ انتشارات بريل، سال 2015).

ادامه اين مطلب نوشته حسن انصاري را كه در سايت حلقه كاتبان منتشر شده است اینجا [1] بخوانيد.

[2]
[3]