نشست تخصصی «میراث ناشناختهٔ گیلان: بررسی متون زیدی در گیلان در میان مکاتب ایران و جهان» با دبیری عباس پناهی و با حضور سید رضا فندرسکی و نریمان رمضانپور، در مرکز اسناد و کتابخانهٔ ملی استان گیلان برگزار شد.
در آغاز این نشست، عباس پناهی با تأکید بر اهمیت تاریخی و فکری زیدیه در گیلان گفت: «زیدیه یکی از جریانهای اثرگذار سدههای نخست اسلامی است که با وجود نقش برجستهاش در تضعیف پایههای فکری خلافت، هنوز بهطور تخصصی و نظاممند مورد پژوهش قرار نگرفته است.» وی با اشاره به سیر تحول این جریان افزود: «زیدیه در گذر زمان از یک حرکت سیاسی به جریانی فرهنگی و فکری تبدیل شد که آثار آن را میتوان در لایههای مختلف تاریخ گیلان دنبال کرد.»
در ادامه، نریمان رمضانپور با پرداختن به سابقه حضور زیدیه در گیلان اظهار کرد: «حضور زیدیه در گیلان حدود هشت سده تداوم داشته و میراث آن تنها به متون اعتقادی محدود نمیشود، بلکه ابعاد سیاسی، اجتماعی و زبانی مهمی را نیز در بر میگیرد.» وی منابع زیدی را به منابع فقهی، منابع تاریخی و آثار مؤلفان یمنی تقسیم کرد و گفت: «این متون امکان بازسازی بخشی از تاریخ فکری و اجتماعی گیلان را فراهم میکنند.»رمضانپور با اشاره به نامهنگاریهای میان زیدیان گیلان و یمن تصریح کرد: «نامههای متقابل میان زیدیان گیلان و یمن، بهویژه در اوایل سدهٔ هفتم هجری، گنجینهای تاریخی ارزشمند است که پیوندهای فکری و ساختاری دو منطقه را در شرایط فشارهای سیاسی مخالفان، بهخصوص از سوی اسماعیلیان الموت، نشان میدهد.»
وی در ادامه به چالشهای پژوهشی این حوزه پرداخت و گفت: «پراکندگی نسخههای خطی، تغییرات زبان محلی و دشوارخوانی برخی اصطلاحات، از مهمترین مشکلات روششناختی در مطالعه متون زیدی است.» رمضانپور همچنین با تأکید بر ظرفیت متون فقهی زیدی افزود: «این متون اطلاعات ارزشمندی از زندگی روزمره در گیلان ارائه میدهند؛ از مسائل مرتبط با کشاورزی، قیمتها و معیشت گرفته تا ثبت واژگان و ساختهای زبانی گیلکی.»
در بخش پایانی نشست، سید رضا فندرسکی با ارائه خوانشی تخصصی از کتاب «الإبانة فی الفقه» اثر ابوجعفر هوسمی، فقیه زیدی درگذشتهٔ ۴۵۵ هجری قمری، گفت: «این اثر یکی از منابع بسیار مهم در حوزه فقه و تاریخ است؛ زیرا افزون بر فتاوای مربوط به مالکیت، محیطزیست، حیوانات و گیاهان، دادههای ارزشمندی درباره کاربرد زبان محلی در عقود و معاملات ارائه میکند.»
این نشست در پایان با تأکید سخنرانان بر «ضرورت بازخوانی میراث زیدی در گیلان بهعنوان بخشی اساسی از هویت تاریخی و فکری شمال ایران» و اهمیت وارد کردن این متون در پژوهشهای معاصر تاریخ اسلام و ایران، به کار خود پایان داد.
[1]
منبع: کتابخانه ملی