به مناسبت روز ملی قزاقستان، موزه ملی جمهوری قزاقستان میزبان میزگردی علمی با عنوان «روابط تاریخی قزاقستان و ایران: ویژگیهای مطالعه نسخههای خطی فارسی» بود.
این رویداد با هدف بررسی مسائل روز مرتبط با مطالعه، حفظ و تحلیل علمی منابع مکتوب فارسی که از اهمیت ویژهای برای تاریخ و فرهنگ قزاقستان برخوردارند و همچنین، تقویت همکاریهای علمی و فرهنگی میان جمهوری قزاقستان و جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
در این نشست علمی، نمایندگان نهادهای دولتی، پژوهشگران، دیپلماتها و متخصصان حوزه نسخههای خطی، منابعشناسی، تاریخ و حفاظت از میراث مکتوب حضور داشتند. این میزگرد فرصتی بود برای تبادل دیدگاهها و تجربیات در خصوص آثار و نسخههای خطی فارسی، بهویژه در زمینههای مشترک تاریخی و فرهنگی میان ایران و قزاقستان.
مدیریت این نشست را بریک عبدیقالیاُلی، رئیس موزه ملی جمهوری قزاقستان، بر عهده داشت. ایشان در سخنرانی افتتاحیه خود بر اهمیت نسخههای خطی فارسی بهعنوان منابع منحصربهفرد تاریخی تأکید کردند و نقش موزه ملی قزاقستان را بهعنوان بستری برای گفتوگوی علمی بینالمللی و میانرشتهای برجسته ساختند.
علیاکبر جوکار سفیر جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان، به روابط تاریخی عمیق و پیوندهای فرهنگی میان دو ملت ایران و قزاقستان اشاره و بر این نکته تأکید کرد که علیرغم تاریخ طولانی ارتباطات فرهنگی و سیاسی، آگاهی متقابل ملتها از یکدیگر هنوز در بسیاری از نقاط قزاقستان، بهویژه در شمال کشور، محدود است.
در این راستا، وی تأکید کرد که آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایران در بخشهای جنوبی قزاقستان بهمراتب بیشتر و عمیقتر است.
همچنین، به لزوم انجام فعالیتهای علمی، فرهنگی و تبادلهای انسانی میان دو کشور تأکید کرد و بر ضرورت معرفی میراث تاریخی و فرهنگی بهویژه در میان نسلهای جوانتر دو کشور، بهعنوان گام مهمی در تقویت روابط فرهنگی اشاره کرد.
جوکار، سفر رسمی اخیر رئیس جمهوری اسلامی ایران، به آستانه را نقطه عطفی مهم در توسعه روابط دوجانبه دانست و آن را فرصتی برای گسترش همکاریهای علمی و فرهنگی میان دو کشور عنوان کردند.
همکاریهای قزاقستان و ایران در زمینه حفاظت و مطالعه میراث مکتوب
ژاندوس بولدیکوف رئیس مرکز ملی نسخههای خطی و کتابهای نادر قزاقستان، سخنرانی خود را با موضوع «همکاریهای قزاقستان و ایران در زمینه حفاظت و مطالعه میراث مکتوب» ایراد کرد.
وی در سخنان خود به جنبههای عملی همکاریهای دوجانبه در زمینه مرمت نسخههای خطی و کتابهای نادر پرداخت و اعلام کرد که در سالهای اخیر، کارشناسان این مرکز دو بار به ایران اعزام شدهاند تا دورههای آموزشی تخصصی در زمینه مرمت نسخههای خطی را بگذرانند.
ژاندوس همچنین از حمایتهای مستمر نهادهای ایرانی، بهویژه رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آستانه، قدردانی کرد و این همکاریها را از جنبههای راهبردی و پایدار دانستند.
وی اعلام کرد که مرکز ملی نسخههای خطی قزاقستان از تمام ابتکارات ایران در زمینه مرمت و حفظ نسخههای خطی پشتیبانی میکند و تعاملات علمی میان دو کشور را یکی از اولویتهای این مرکز میداند.
نسخههای خطی فارسی ناشناخته درباره تاریخ خانات قزاق
سخنران بعدی ژاقسیلیک سابیتوف رئیس مؤسسه پژوهشی اولوس جوچی، سخنرانی خود را با موضوع «نسخههای خطی فارسی ناشناخته درباره تاریخ خانات قزاق: چشماندازهای پژوهشی» ارائه کردند. وی بر اهمیت منابع مکتوب فارسی در بازسازی تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قزاقستان، بهویژه در دوره شکلگیری و توسعه خانات قزاق، تأکید کردند و از مسئولان ایرانی درخواست داشتند که دسترسی به هشت کتاب و نسخه خطی نادر که دارای ارزش علمی ویژهای هستند، برای پژوهشگران قزاقستانی فراهم شود.
در ادامه این نشست، مجید سوری سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آستانه به اهمیت برنامههای مبادلات فرهنگی میان دو کشور اشاره و بر لزوم تقویت این برنامهها برای نسلهای آینده تأکید کرد.
وی از امضای سند جدید میان وزرای فرهنگ و اطلاعات جمهوری قزاقستان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران خبر داد. این توافقنامه، که در جریان سفر اخیر رئیسجمهور جمهوری ایران به آستانه به امضا رسید، از اهمیت ویژهای برخوردار است و بهویژه بر توسعه همکاریهای فرهنگی و علمی برای سالهای ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸ میلادی تأکید دارد.
سوری ابراز امیدواری کرد که این توافقها زمینهساز برنامههای مشترک و پروژههای عملی در زمینههای مختلف فرهنگی، علمی، پژوهشی و هنری میان دو کشور باشد.
[1]
وی افزود که از طریق این همکاریها، میتوان بهطور مؤثرتر به معرفی و حفظ میراث مشترک تاریخی، فرهنگی و هنری دو کشور پرداخت و امکان تبادل متخصصان، برگزاری کارگاههای آموزشی و تحقیقات مشترک در زمینههای مختلف فرهنگی و تاریخی را فراهم کرد.
سرپرست رایزنی فرهنگی ایران همچنین بر این نکته تأکید کرد که این اقدامات میتواند بهویژه در راستای معرفی نسخههای خطی فارسی و آثار مکتوب تاریخی مشترک میان دو کشور، فرصتهای جدیدی برای توسعه روابط علمی و فرهنگی بین دو ملت ایجاد کند و بهویژه در بازسازی و تکمیل تاریخ منطقهای آسیای مرکزی نقشی مهم ایفا کند.
وی بهطور خاص به اهمیت پژوهشهای علمی میان ایران و قزاقستان در زمینههای تاریخ، نسخهشناسی، زبانشناسی و مطالعات فرهنگی اشاره کرده و از جامعه علمی و دانشگاهی دو کشور خواستند که در راستای این اهداف، همکاریهای خود را تقویت کنند.
در نهایت، سرپرست رایزنی فرهنگی با ابراز خوش بینی نسبت به آینده روابط فرهنگی دو کشور، از این نشست بهعنوان گامی مؤثر در توسعه همکاریهای علمی و فرهنگی میان ایران و قزاقستان یاد کرد و امیدواری خود را برای تقویت پیوندهای فرهنگی و تاریخی میان دو ملت ابراز کرد.
همکاریهای دوجانبه در حوزه تبادل اسناد و دیجیتالسازی منابع تاریخی
سخنران چهارم خانم ساگیلا نورلانُوا رئیس آرشیو ملی جمهوری قزاقستان، به ایراد سخنرانی پرداخت و بر اهمیت همکاریهای آرشیوی میان قزاقستان و ایران تأکید کرد.
وی از امضای یادداشت تفاهم میان آرشیو ملی قزاقستان و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در سال جاری خبر داد و بیان کرد که این سند زمینه حقوقی و نهادی لازم برای گسترش همکاریهای دوجانبه در حوزه تبادل اسناد و دیجیتالسازی منابع تاریخی را فراهم کرده است.
خانم نورلانُوا رئیس آرشیو ملی جمهوری قزاقستان همچنین اعلام کرد که از سال آینده میلادی، همکاریهای عملی و فعالتری در زمینه تبادل متخصصان، پروژههای مشترک پژوهشی، و معرفی اسناد تاریخی آغاز خواهد شد.
همچنین، نوربک سریکولی، رئیس مؤسسه تاریخ دولتی قزاقستان، با موضوع «اثر فارسیزبان مجمع التواریخ: تحلیل منابع» سخنرانی کرد.
وی در سخنان خود اهمیت این اثر را برای مطالعه تاریخ قرون میانه آسیای مرکزی و قزاقستان برشمردند و بر ضرورت رویکرد میانرشتهای و همکاریهای بینالمللی در کار با چنین متونی تأکید کرد.
آلمات امانتایویچ، کارشناس ارشد مرکز ملی نسخههای خطی و کتابهای نادر قزاقستان، سخنرانی خود را با موضوع «تاریخ قزاقستان در مجموعههای ایرانی» ایراد کرد.
وی به بررسی منابع موجود در کتابخانهها و آرشیوهای ایران که شامل اطلاعات ارزشمند درباره تاریخ قزاقستان هستند، پرداختند و بر لزوم نظاممندسازی و استفاده از این منابع در پژوهشهای علمی در آینده تأکید کرد.
منبع: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی