کتاب «بیست جستار دربارۀ کوشیار گیلانی» به کوشش محمد باقری، از سوی انتشارات میراثبان و با همکاری مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.
کیا ابوالحسن کوشیار بن لبان گیلی (گیلانی) باشهری ریاضیدان و منجم برجستۀ ایرانی در نیمۀ دوم سدۀ چهارم و دهه‌های نخست سدۀ پنجم هجری بود. او با ریاضیدانانی چون ابوریحان بیرونی و ابومحمود خجندی، معاصر و معاشر بود.
آثار به جا مانده از کوشیار گیلانی که همه به عربی است، عبارتند از: اصول حساب هندی، زیج جامع، زیج بالغ، مجمل الاصول فی احکام النجوم، و رسالۀ اسطرلاب. بخش عمدۀ این آثار به فارسی و زبان‌های دیگر ترجمه و مطالعه شده‌اند.
در منابع کهن همچون بوستان سعدی، چهار مقالۀ عروضی سمرقندی و ذخیرۀ خوارزمشاهی اسماعیل جرجانی از کوشیار یاد شده است. در سده‌های بعدی یا از او نام برده نشده، یا اطلاعات درست و دقیق درباره‌اش نیامده است.
مجموعۀ حاضر، مقاله‌های تألیف یا ترجمه شده به فارسی دربارۀ کوشیار گیلانی است که همزمان با گذشت یک هزاره از زمان شکوفایی علمی کوشیار به چاپ رسیده است.
در این مجموعه، مقاله‌های منتشر شده در نشریه‌ها یا مجموعه‌های فارسی گردآوری شده است تا خوانندۀ علاقه‌مند، به همۀ آنها یک‌جا دسترسی داشته باشد.
در بخشی از سرسخن به قلم دکتر محمد باقری آمده است: «در نوروز 1367 همایش بزرگداشت هزارۀ کوشیار گیلانی در دانشگاه گیلان برگزار شد. در سال 1393 همایش بین‌المللی بزرگداشت هزاروپنجاهمین سالگرد تولد کوشیار گیلانی در پژوهشکدۀ گیلان‌شناسی دانشگاه گیلان برگزار شد و به این مناسبت بایگانی آثار کوشیار گیلانی و آثار مربوط به او به زبان‌های مختلف در این پژوهشکده افتتاح شد.
در سال 1315 خورشیدی دبیرستان شبانه (اکابر) کوشیار و در سال 1367 گروه فرهنگی کوشیار گیلانی در رشت تأسیس شد و درسال 1386 مؤسسۀ آموزش عالی غیردولتی کوشیار گیلانی در رشت شروع به کار کرد. در سال 1403 هم رصدخانۀ کوشیار گیلانی در رشت افتتاح شد».
در ادامه فهرست مقالات این مجموعه را می‌بینید.
سرسخن
- گوشیار گیلانی / محمد معین
- کوشیار گیلی / ابوالقاسم قربانی
- جشن‌های ایرانی به روایت کوشیار / محمد باقری
- مطالعات غربی دربارۀ کارهای کوشیار گیلانی / یان پ. هوخندایک؛ ترجمۀ مرضیه شمس یوسفی و محمد باقری
- کوشیار (ابوالحسن الگیلی) / علی مظاهری؛ ترجمۀ جعفر خمامی‌زاده
- پژوهش‌های اخیر دربارۀ کوشیار بن لبان [گیلانی] / بنو وان دالن؛ ترجمۀ محمد باقری
- فصلی از زیج بالغ کوشیار گیلانی / محمد باقری
- مقالۀ سوم از زیج جامع کوشیار و جوامع علم النجوم فرغانی: مقایسۀ میان دو متن متقدم هیئت و جایگاه آنها در میان رساله‌های هیئت / حنیف قلندری
- ترجمۀ چینی احکام نجوم کوشیار گیلانی / می‌چیو یانو
- ترجمۀ عبری اصول حساب هندی کوشیار گیلانی / کلاودیو چکوتی؛ ترجمۀ محمد باقری
- ترجمۀ الباب المفرد في جوامع علم الهیئة کوشیار گیلانی (منسوب به حاسب طبری) / محمدرضا عرشی
- دو روش از ریاضیدانان ایرانی برای محاسبۀ تعدیل زمان / ا. س. کندی؛ ترجمۀ مرضیه شمس یوسفی و محمد باقری
- عددهای یونانی در نسخهای از رسالۀ ابعاد و اجرام کوشیار گیلانی / محمد باقری
- مثلثات کروی در زیج جامع کوشیار گیلانی / جان لنارت برگرن؛ ترجمۀ محمد باقری و مرضیه شمس یوسفی
- روش‌های ریاضی در جدول‌های حرکت میانگین سیارات در زیج جامع کوشیار / گلن وان بروملن؛ ترجمۀ محمد باقری
- چکیدۀ زیج جامع کوشیار، حدود ۳۹۰ ه .ق. / ا. س. کندی؛ ترجمۀ محمد باقری
- رسالۀ ابعاد و اجرام / کوشیار گیلانی؛ ترجمۀ محمد باقری
- مبحث تقویم در زیج جامع کوشیار گیلانی (براساس ترجمۀ فارسی کهنی از قرن پنجم) / محمد باقری
- ترجمۀ فارسی کهن از رسالۀ اسطرلاب کوشیار گیلانی / محمد باقری
- اصول حساب هندی / کوشیار گیلانی؛ ترجمه و پیشگفتار از محمد باقری
[1]
کتاب «بیست جستار دربارۀ کوشیار گیلانی؛ ریاضیدان و منجم سده‌های چهارم و پنجم هجری» به کوشش محمد باقری، از سوی انتشارات میراثبان و با همکاری مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، در 433 صفحه و با قیمت 430 هزار تومان به چاپ رسیده است.