وقف
موضوع نشست دورهمی دیدار با مفاخری که چشم و چراغ فرهنگ ایرانند، گزارش و پخش دو مستند به عنوان عملکرد دو رویداد فرخندۀ فرهنگی بود. همایش تبریز و نمایش افتتاح کتابخانه در رشت. برغم کاستی‌های سهوی و موانع عمدی، هر دو به احسن‌وجه و به‌شکل آبرومندی و به تعبیر قرآنی “من حیث لایحتسب” و با توکل بر خدا و اعتماد مردمی، برگزار شد. افتتاح کتابخانۀ وقفی دکتر سیدحسین میرمجلسی به کتابخانۀ مرکزی رشت، گامی بلند برای ترویج سنٌت فراموش‌شدۀ وقف کتاب و کتابخانه بود. البته از برکاتش این بود که فی‌المجلس دونفر آمدند و اعلام آمادگی برای وقف کتابخانۀ شخصی خود کردند. در جلسهٔ چهارشنبه بیست‌وهشت آبان بخشی از مستند “میرِ مجلسِ انس” ساختۀ ابوالفضل معماریان به تهیه‌کنندگی میراث مکتوب پخش شد. از دکتر میرمجلسی خواستم سخنی بگوید که سخنانی شنیدنی گفت و در کانال تلگرامی میراث مکتوب و صفحۀ اینستاگرامی میراث مکتوب هم قابل دسترسی است. دکتر میرمجلسی ادامه‌دهندۀ عمل نیکوی حاج‌حسین‌آقا ملک، محمدعلی وزیری یزدی و قلیلی دیگر است که سنت وقف کتاب را ترویج کردند. کاش افرادی پیدا می‌شدند و برای تدوام حیات فرهنگی نهادهای مردمی و مؤسساتی چون میراث مکتوب اموال و املاکی را وقف می‌کردند تا بتوانند مانند مؤسسه بین‌المللی بریل در لیدن هلند با ۳۳۰ سال سابقه، ادامۀ حیات دهند و هزاران اثر تولید کنند و هزار نخبۀ علاقه‌مندان صاحب اثر و مؤلف و مصحح کتاب پرورش دهند که فرهنگ هر کشور، ضامن بقای جامعه است و به تعبیر حکیم توس فردوسی:
به فرهنگ باشد روان تندرست
گهر بی‌هنر زار و خوار است و سست.
افسوس که جامعۀ ما هنوز به چنین رشد و بلوغی نرسیده تا اصحاب مال و مُکنت با این کار برای خود باقیات صالحاتی پیش فرستند و عمر خود را جاوید سازند، این ثروت چرا چنین در ذات خود خِسّت و بُخل و مال‌اندوزی را به ارمغان دارد؟ لابد اینان به تعبیر قرآنی “یحسَبُ انّ مالَه اَخلَدَه” گمان می‌کنند که مالشان عمر جاوید برایشان می‌سازد و تا ابد زنده خواهند ماند. چه سعادتمندند کسانی که با وقف و بخشش و مشارکت، نام نیک خود را جاوید می‌سازند. در طول این سی‌سال با بسیاری از اهل مال و منال و ثروت و مکنت، طرح‌ها داده و پیشنهادها کرده‌ام. گوش نکردند و یکی‌یکی مُردند و اموالشان یا وراث را درگیر کرد و یا دولت را سهیم نمود. اما زنده‌یاد اذکایی حاصل عمر خود را که مقداری حق‌التألیف و جوایز دولتی بود با ملک پدریش، همه را وقف کتابخانۀ مرکزی همدان کرد و با تعیین جایزه برای جوانان، نامش را برای همیشه ماندگار نمود. کاش مام وطن امثال حاج‌حسین‌آقا ملک و پرویز اذکایی و میرمجلسی‌ها را در دامان خود بیشتر پرورش می‌داد.
قدردانی
پس از اتمام همایش تبریز و بزرگداشت ناظم‌الملک مرندی در تبریز و مرند، با ارسال نامۀ کتبی از اغلب کسانی که به نوعی در برگزاری این همایش سهمی داشتند و همکاری کردند، چه دانشجویان و چه بانیان و حامیان مردمی، مراتب تشکر و سپاس خود را ابراز داشتم و به برخی هم حق‌الزحمه پرداخت کردیم. این دو همایش بدون کمترین حمایت و اعتبار دولتی برگزار شد و تنها با اعتبار میراث مکتوب و مردم فرهنگ‌دوست و خیرین محقق شد، البته قبلاً با نامه‌نگاری درخواست خود را اعلام کرده بودیم، ولی به قول حافظ “صد نامه فرستادم صد راه نشان دادم ….” بگذریم. اما خدا را شکر، قدردانی اهل فضیلت و دانایی و شیرینی سخنانشان در این مراسم و همایش‌ها و مجلس دورهمی، ما را بس.
یار با ماست چه حاجت که زیادت طلبیم
دولت صحبت آن مونس جان ما را بس
اکبر ایرانی
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب