به دنبال برگزاری شب‌های «فانتزی‌های گم‌شده در شاهنامه» و «شاهنامه و داستان سیاوش و گذر از آتش»، نهصد و شانزدهمین شب بخارا به «گردآفرید» اختصاص یافته است.
این نشست در ساعت پنج بعدازظهر سه‌شنبه چهارم آذر ۱۴۰۴ با سخنرانی مریم طاهری مجد و علی دهباشی در خانۀ هنرمندان ایران، تالار استاد جلیل شهناز برگزار می‌شود.
گردآفرید دختر رزمجوی شاهنامه است؛ پهلوان‌بانوی ایرانی که در شجاعت و نام‌آوری، گوی سبقت را از دیگر زنان ربوده است. او دختر گَژدَهَم، فرمانده دژ سپید است. گردآفرید شکست حقارت‌بار نگهبان دژ را تاب نمی‌آورد، خود لباس رزم بر تن کرده به جنگ دشمن می‌رود. او در نبرد کارآزموده است. نخست سهراب را تیرباران کرده قدرت خویش به رخ می‌کشد. سهراب برای حفظ جان خود سپر بر سر گرفته به هر سو دوان است و سرانجام جسارت حمله می‌یابد. گردآفرید نه‌تنها قصد عقب‌نشینی ندارد، بلکه هر بار سلاحی نو می‌آزماید و این بار با نیزه به سهراب حمله می‌برد. چپ و راست تاخت و تاز می‌کند. سهراب در میانۀ حملات سهمناک گردآفرید به ناگاه اسب به سوی او برمی‌گرداند و با نیزه بر کمربند او می‌زند، زره گردآفرید از هم دریده می‌شود و سهراب سبک از زین بلندش می‌کند. در گرماگرم نبرد کلاه‌خود گردآفرید نیز با ضربۀ نیزۀ سهراب از سرش برداشته می‌شود، گیسوانش ز بند زره رها می‌شود: رها شد ز بند زره موی اوی/ درفشان چو خورشید شد روی اوی
داستان کوتاه اما بسیار شنیدنی گردآفرید در شاهنامه همواره مورد توجه شاهنامه‌دوستان بوده است. گردآفرید حضوری کوتاه اما قاطع و به‌یادماندنی دارد. در میان زنان شاهنامه گردآفرید هم به دلیل تقدم ورود و هم روحیۀ رزمجویی‌اش مقام بانوی نخست شاهنامه را از آن خود کرده است. فردوسی با مهارت بی‌مثال خود و در کمال ایجاز به ذکر جزییات نبرد و وصف شخصیت‌های این داستان پرداخته است، طوری که می‌توان گفت رویارویی گردآفرید با سهراب هم از زیباترین و هم از کوتاه‌ترین داستان‌های حماسی ـ عاشقانۀ شاهنامه است.
خیابان طالقانی، خیابان موسوی شمالی، بوستان هنرمندان، خانۀ هنرمندان ایران، تالار استاد جلیل شهناز
[1]