مجموعه «در قاب یک سند» با هدف معرفی اسناد تاریخی و کمتر دیده‌شده گنجینه آرشیوی سازمان منتشر می‌شود و در هر نوبت یکی از اسناد فرهنگی، اداری یا اجتماعی آرشیو ملی ایران را پیش‌روی مخاطبان قرار می‌دهد.
سند این شماره با عنوان «نظام‌نامۀ کتابخانه در دورۀ قاجار» در تاریخ ۱۳۳۱ قمری / ۱۲۹۲ خورشیدی تنظیم شده و به وزارت معارف و اوقاف در سال‌های نخست پادشاهی احمدشاه تعلق دارد. این متن نشان می‌دهد که چگونه نهادهای اداری آن دوره می‌کوشیدند ساختار و نظم تازه‌ای برای خدمات کتابخانه‌ای و شیوه بهره‌گیری عمومی از کتابخانه‌ها ایجاد کنند.
نظام‌نامه یادشده در ده بند تدوین شده و مقرراتی نظیر تعیین ساعات خدمات‌دهی، منع خروج کتاب برای صیانت از آثار، رعایت سکوت و نظم، ممنوعیت استعمال دخانیات، ممنوعیت ورود کتاب‌های شخصی، شیوه امانت بر اساس قبض رسمی، منع استفاده هم‌زمان از دو کتاب، نحوۀ استفاده از نشریات و الزام به ترک سالن در ساعات مقرر را تشریح می‌کند. این بندها تصویری روشن از تلاش وزارت معارف برای ایجاد الگوی منظم و یکسان در کتابخانه‌های عمومی پس از نهضت مشروطه ارائه می‌دهد.
در پایان سند، مهر و امضای مقام مسئول وقت دیده می‌شود که نشان‌دهندۀ توجه دستگاه معارف به جایگاه کتاب و نقش کتابخانه در زندگی فرهنگی جامعه است. این سند با شماره ثبت ۳۶۴۶۳–۲۹۷ در آرشیو ملی ایران نگهداری می‌شود.
مشاهده سند
در ادامه می‌توانید تصاویر این سند را مشاهده کنید:
[1] 
[2]