میراث مکتوب- کتابخانه بلدیه از جمله مراکز مهم فرهنگی در کشور ترکیه است که تأسیس آن به سال ۱۹۲۴ برمی‌گردد. این کتابخانه هم‌اکنون گنجینه‌ای از نسخ خطی را در خود جای داده است و در قفسه‌های آن، بیش از یک میلیون کتاب چاپی، ۲۰ هزار مجله، ۱۰ هزار جلد روزنامه، ۴۴۵ آلبوم، ۱۲ هزار کارت پستال، ۱۰ هزار نقشه، ۵۶۵ سالنامه، ۳۳۴ تقویم و ۴۹ اطلس وجود دارد.
مؤلف این اثر، سید محمدتقی حسینی است که سابقه چهار سال اشتغال در کتابخانه بلدیه را در کارنامه دارد. به گزارش او، بخش نسخ خطی کتابخانه بلدیه در سه مجموعه تنظیم شده است: بخش نسخ خطی بلدیه، مجموعه نسخه‌های خطی معلم جودت و مجموعه نسخ خطی عثمان نوری ارگین. مؤلف، نسخ هر یک از این سه مجموعه را به صورت مستقل شماره‌گذاری کرده است.
کتابخانه بلدیه استانبول هم‌اکنون نزدیک به ۵ هزار نسخه خطی را در خود جای داده و حسینی از میان این گنجینه ارزشمند، به فهرست‌نویسی ۳۴۸ دست‌نویس فارسی، همت گماشته است.
کتابخانه مذکور، کتابخانه سلطنتی نیست و از این روی نسخ نفیس هنریِ چندانی در آن به چشم نمی‌خورد. اما از آن جا که اساسِ آن را نسخ کتابخانه‌های شخصی علما و ادبای برجسته تشکیل می‌دهد، نسخ بسیار ارزشمندی در موضوعات مختلف مثل ادبیات، آموزش زبان فارسی، موسیقی، تصوف و… در آن یافت می‌شود.
از جمله نسخ کهن این کتابخانه می‌توان به «کیمیای سعادت» امام محمد غزالی (م: ۵۰۵ ق) به کتابت حفید اسماعیل بخاری در سده ۷ ق، «فردوس‌المرشدیه فی اسرارالصمدیه» محمود بن عثمان کازرونی (ز: ۷۴۸ ق) که در سده ۸ قمری کتابت شده، «دیوان کبیر مولانا جلال‌الدین بلخی» (م: ۶۷۲ ق) به کتابت احمد بن محمد کاتب مولوی احدی در اوایل رمضان ۷۲۳ ق، دو نسخه از «دیوان ثانی» و «یوسف و زلیخا» نورالدین عبدالرحمن جامی (م: ۸۹۸ ق) که در زمان حیات مؤلف در ۸۹۸ ق و ۸۹۴ ق کتابت شده‌اند و… اشاره کرد.
کتابخانه بلدیه، از منظر آموزش زبان فارسی نیز بسیار غنی است که برخی، از جمله آثار نادر هستند؛ آثاری چون «اقنوم عجمی» که فرهنگ واژگان فارسی به ترکی مربوط به سده ۹ قمری است؛ «مشکلات شهنامه» لطف‌الله حلیمی؛ «نظم‌الأسامی» مربوط به سده ۱۰ قمری که منظومه‌ای است در فرهنگ لغات فارسی به ترکی در سیزده قطعه؛ «جنان‌الجناس» که شرح و ترجمه ۷۷۵ کلمه فارسی است به ترکی؛ «گلشن خیال» که درباره اشعار و کلمات فارسی است و… .
گفتنی است «فهرست دست‌نویس‌های فارسی کتابخانه بلدیه (استانبول)» با مشارکت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی منتشر شده است.
[1]
منبع: کتابخانه مجلس