میراث مکتوب- به مناسبت یکصدمین زادروز زنده‌یاد استاد ایرج افشار، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی استان یزد، با همکاری استانداری، صدا و سیمای یزد، مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و دیگر سازمان‌ها و انجمن‌های علمی و مردم‌نهاد، آیین نکوداشت ایران‌شناس، کتابشناس برجسته و پژوهشگر فرهنگ ایران، استاد ایرج افشار یزدی را در روز سه‌شنبه و چهارشنبه ۱۵ و ۱۶ مهر برگزار می‌کنند.
مایۀ خرسندی است که میراث مکتوب سهم کوچکی در این مراسم باشکوه خواهد داشت.
ایرج افشار به تنهایی یک مؤسسۀ چند منظورۀ علمی و فرهنگی بود. نظیر او هر صدسال ممکن است در کشور از مادر زاده شود، تعبیری چنین از استاد شفیعی کدکنی نقل شده است. او نماد هویت ملی و حافظۀ تاریخی ایران بود. ایران را در وجود او و امثال او چون آینه‌ای تمام قد باید دید. اعتبار و آبرو و فرزند بی‌مانند ایران بود. او نام ایران را در جهان ایرانی و میان ایران‌شناسان در جهان اعتبار و اعتلا بخشید. بزرگداشت نام و یاد او تکریم نام ایران است. حضور گستردۀ ایران‌شناسان برجسته در ایران، به دعوت او نشانگر احترامی بود که برای او قائل بودند. او یک سرمایۀ ملی و اجتماعی بود. قدر او در زمان حیاتش آن‌چنان‌که باید دانسته نشد. افشار ایران‌مدار فروتنی بود که از دوربین برای معرفی خود بی‌زار بود، اما از دریچۀ دوربین خود ایران را با تصویر کشید. نه خیابانی در تهران به‌نامش کردند و نه سریالی از حیات پربارش ساختند. اما او مستغنی بود و جامعه سخت به امثال او نیازمند. دیگر کی مام وطن هم‌چون او بزاید.
صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را
تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید
تنگ‌چشمان و رشک‌ورزان او را به باد تهمت می‌بستند تا از ارج ایرج بکاهند، غافل از آنکه به قول حافظ: “عِرض خود می‌بری زحمت ما می‌داری”.
یکصدمین سالروز میلاد این الگوی فرهنگ و هویت ملی ایران، فرصتی است مغتنم تا نسل امروز گریزان از هویت، بار دیگر از مردی بشنوند که بیش از هزار کتاب و مقاله و پژوهش دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران و موطن خود یزد برجای نهاد و ایران را به نحو شایسته‌ای به جهان معرفی کرد.
یادش در دلها همیشه جاوید باد.
اکبر ایرانی
مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب