- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

به گزینه شعر عبدالرحمن مشفقی بخارایی

میراث مکتوب – عبدالرحمن مشفقی مروی بخارایی، شاعر و طنزپرداز صاحب نام ورارود، در سال ۹۴۶ ه.ق در بخارا به دنیا آمد و در سال ۹۹۶، پس از پنجاه سال عمر در همان شهر درگذشت.

روانشاد دکتر ذبیح‌الله صفا در بخش اول از جلد پنجم تاریخ ادبیات در ایران تنها به نام بردن از او در ردیف شاعرانی که مدتی در دربار جلال الدین اکبر، از شاهان گورکانی هند می زیسته اند بسنده کرده است. دکتر خیام‌پور در فرهنگ سخنوران ذیل نام مشفقی بخارایی، چنان که شیوۀ اوست، تنها تذکره هایی را که نام وی در آنها آمده است، ذکر می کند. مفصلترین مطلب دربارۀ مشفقی در ایران مطلبی است حدود دو صفحه که در سال ۱۳۵۹ خورشیدی در تذکرۀ پیمانه (ذیل تذکرۀ میخانه) اثر روانشاد گلچین معانی، آمده است.

اما مشفقی در سرزمین خود، یعنی ورارود، از زمان زندگی تاکنون پیوسته مورد توجه تذکره نویسان بوده است. نخستین منبعی که از عبدالرحمان مشفقی خبر می دهد تذکرۀ مذکر الاحباب، نوشتۀ خواجه حسن نثاری، معاصر مشفقی است که آن را در سال ۹۷۳ یعنی ۲۳ سال پیش از وفات مشفقی نوشته بوده است. نثاری دربارۀ او می نویسد:
مولانا مشفقی از شاعران مشهور است. در گفتن انواع شعر سلیقه اش نکوست. قصاید خوب و اشعار مرغوب دارد. در هجا گفتن، طبعش به طوری دقت می نماید که معلوم نیست کسی عدیل او بوده باشد… در جماعت فضلا به منصب کتابداری مشرف شده.

از دیگر تذکره‌نویسان ورارود که از مشفقی نام می برد محمد اصم مطربی است که دربارۀ او می نویسد: «مشفقی از شعرای معتبر بی نظیر است و اشعارش به غایت عالمگیر، خصوصاً اهاجی او عجیب دلپذیر. اکثر از طوایف اهل عالم را هجو کرده …»

مشفقی در طول حیات خود این آثار را به جای نهاده است که از میان آنها مطایبات و غزلهایش امتیاز بیشتری دارد:

۱ – دیوان قصاید، قطعات، ترجیع‌ها، ترکیب‌ها، مخمس‌ها، رباعیات و مثلثات (که ابتکار خود اوست)
۲ – دیوان غزلیات
۳ – دیوان مثنویها (ساقی نامه، مثنوی گلزار ارم و …)
۴ – دیوان مطایبات

دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی به تازگی در کتابی با عنوان
به گزین شعر عبدالرحمن مشفقی بخارایی به آثار و زندگی عبدالرحمن مشفقی بخارایی پرداخته و در پیشگفتار این اثر، دربارۀ سبک اشعار مشفقی بخارایی شرحی نوشته است. دکتر موسوی گرمارودی همچنین در این کتاب اشعاری را گزینش و درباره لغات آن توضیحاتی نوشته است.

به گزینه شعر عبدالرحمن مشفقی بخارایی با پیشگفتار، گزینش و شرح لغات سید علی موسوی گرمارودی در ۱۹۲ صفحه، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، قطع پالتویی و به به بهای ۱۲۰۰۰۰ ریال در سال ۱۳۹۲ از سوی انتشارات هرمس منتشر شده است.

[1]
[2]