میراث مکتوب- صحنه تولد حضرت محمد (ص) در یک برگ جامع‌التواریخ موجود در ادینبورگ، که حدود سال ۱۳۰۸ میلادی تصویرگری شده است و همچنین در ربع رشیدی یافت می‌شود. بلر با یافتن هیچ نقاشی قبلی از تولد پیامبر، معتقد است که این نقاشی تحت تأثیر نقاشی‌های صحنه تولد است که به عنوان مدل برای نقاشانی که در کارگاه‌های تبریز کار می‌کردند، تهیه می‌شد.
به گفته بلر، در نقاشی جامع التواریخ، به جای یوسف، پدربزرگ پیامبر، عبدالمطلب، که در سمت راست نشسته بود، نقاشی شده است. در طرف دیگر، به جای مغانی که برای دیدار مسیح نوزاد به بیت لحم سفر کردند، سه زن ایستاده نقاشی شده‌اند. در صحنه تولد، سه مرد، ستاره‌شناس، نیز وجود دارند. در حالی که مرد دیگری وجود ندارد، این حضور غیرمعمول می‌تواند به تعداد و وظایف مغان در هر دو روایت مربوط باشد که آنها را به پیش‌بینی‌های آینده نوزاد مرتبط می‌کند.
[1]
یکی از شاخص‌ترین نسخه‌های موجود مصور به جامانده از دوران حکومت ایلخانی، کتاب «جامع التواریخ» اثر رشید الدین فضل الله همدانی، یکی از وزرای اهل علم و آداب دان دربار غازان خان در رشیدیه تبریز است. نگارش، تصویرگری و تدوین این کتاب در عصر سلطان محمد خدابنده (الجایتو) به پایان رسید.
«جامع التواریخ» که به دو زبان فارسی و عربی نگاشته شده، در بردارنده موضوع‌هایی درباره تاریخ، اساطیر، باورها و فرهنگ است. همچنین تاریخ پیامبران از حضرت آدم تا حضرت خاتم (ص)، محمد رسول الله (ص) و نیز تاریخ ایران تا پایان ساسانیان، از جمله مهم‌ترین موضوع‌هایی است که رشیدالدین فضل‌الله همدانی در کتابش به آنها پرداخته است.
بی گمان «جامع التواریخ» از حیث ویژگی‌های بصری نیز یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین آثار میراثی ایران زمین به شمار می‌آید. کهن‌ترین نگاره با موضوع ولادت حضرت محمد (ص) است که در نسخه‌ای از کتاب «جامع التواریخ» به تصویر کشیده شده است. اصل این نسخه هم اکنون در موزه کتابخانه دانشگاه ادینبرو اسکاتلند نگهداری می‌شود.
[2]
منبع: ایبنا