میراث مکتوب- هم‌زمان با برگزاری سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و حضور مجموعه‌های آستان قدس رضوی در این رویداد بین‌المللی، سومین طومار مهم تاریخ، «طومار زیارتی قجری» که سفرنامه زیارت تصویری است، با حضور غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این نمایشگاه، رونمایی شد.
یکی از سه طومار مهم تاریخ
الهه محبوب فریمانی، رئیس اداره اسناد آستان قدس رضوی، در حاشیه آیین رونمایی از طومار زیارت قجری به خبرنگار ما گفت: این طومار، یکی از سه طومار مهم در تاریخ است که دو طوماری که پیش‌از‌این شناسایی شده است، یکی در موزه ملی هلند و دیگری در موزه جزایر هاوایی، نگهداری می‌شود.
وی با بیان اینکه، طومار زیارت، یکی از اسناد مهمی است که در سال ١٤٠٢ توسط یک فرد هندی به مرکز اسناد آستان قدس رضوی اهدا شده، افزود: مرمت این طومار زیارتی شیعی، 8ماه به دو طول انجامیده، سپس روی آن، توسط دو نفر از پژوهشگران و محققان، کار پژوهشی، صورت گرفته است.
وی، توضیح داد: این طومار، سفری زیارتی را از مکه تا مشهد همراه با شعر به تصویر کشیده و شرح زیارت زائر از اماکن زیارتی به زبان شعر، در حاشیه بالای طومار، آورده شده است.
ویژگی‌های ظاهری طومار
وی با بیان اینکه، این طومار مربوط به اوایل قاجار است، خاطرنشان کرد: اندازه این طومار کاغذی حدود ۲ متر است که پشت آن با پارچه‌ای از جنس کتان، پوشیده شده است.
محبوب در خصوص شاخصه‌های ظاهری آن گفت: این طومار از راست به چپ تنظیم شده، به‌طوری‌که ابتدا از تصاویر مسجدالحرام و اماکن اعمال حج، آغاز، سپس تصاویری از مسجد پیامبر، فدک و قبرستان بقیع در مدینه، حرم‌های امام علی(ع) و امام حسین(ع) در نجف و کربلا و امامان مدفون در کاظمین و سامرا، به تصویر کشیده شده و با تصاویر بارگاه امام رضا(ع) و مسجد گوهرشاد، به اتمام می‌رسد.
رئیس اداره اسناد آستان قدس رضوی، اظهار کرد: انتهای این طومار، مجموعه‌ای از پیکره‌هایی مانند، بُراق «مرکب حضرت محمد(ص) در هنگام معراج»، شتر «حامل پرده‌های کعبه»، شیر «نشانه‌ای از حضرت علی(ع)» و دلدل «اسب ایشان» و «مهر نبوت پیامبر(ص)»، ترسیم شده است.
وی با بیان اینکه، این نوع طومار‌ها اغلب برای گواهی و اثبات زیارت زائران از مکان‌های مقدس تنظیم می‌شده است، تصریح کرد: چنین اسنادی یکی از منابع مهم و ارزشمند برای بررسی تاریخ زیارت، محسوب می‌شود.
رئیس اداره اسناد آستان قدس رضوی، خاطرنشان کرد: طومار شیعی از منظر تاریخچه تصویربرداری از اماکن زیارتی که همراه با ذکر جزئیات بنا‌ها، در زمانی که فناوری عکس نبوده است، از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای در امر پژوهش، برخوردار است.
منبع: کتابخانه آستان قدس رضوی