میراث مکتوب- «کاشان از دیرباز، به‌ویژه در روزگار صفویان و سده‌های ده و یازده و دوازده، در فرهنگ و هنر و شعر و ادب، پایگاه و جایگاه شایسته و سرآمدی داشته است، چنان‌که بسی از دوستداران و خواستاران و دست‌اندرکاران شعر و ادب و هنر مانند طالب آملی، حیاتی گیلانی، ظهوری ترشیزی، علی‌نقی کمره‌ای، ملک قمی، نظیری نیشابوری، وحشی بافقی از جای جای ایران به کاشان رو می‌کنند تا از استادان آنجا و فضای هنری و ادبی آنجا بهره ببرند. گواه دیگر شمار و آمار شاعران کاشان در این روزگاران است که به گواهی تذکره‌ها از شمار شاعران دیگر شهرها، حتی اصفهان که پایتخت سیاسی و فرهنگی است، بیش و پیش است. برای نمونه در تذکرۀ خلاصة الاشعار شمار شاعران کاشانی سدۀ دهم ۵۵ است و شمار شاعران اصفهان ۴۷؛ و در تذکرۀ نصرآبادی، که تذکرۀ شاعران روزگار صفویان است شمار کاشانیان ۵۶ است و شمار اصفهانیان ـ که پس از کاشان بیشترینند – ۴۴، و شمار شیرازیان ۴۳.
در همین روزگاران است که پیوند فرهنگی ایران و هند نیز، بر بنیاد زمینه‌ها و انگیزه‌های گونه‌گون، افزوده می‌شود و شمار چشم‌گیری از شاعران و هنرمندان ایرانی راهی هند می‌شوند و در فضا و هوای بس بسامان‌تر آنجا به کار شعر و هنر می‌پردازند و با اثرپذیری از فرهنگ آن سرزمین هم شعر و ادب پارسی را شکل و شیوه‌ای تازه می‌بخشند ـ شکل و شیوه‌ای که سپس‌ها سبک هندی نام می‌گیرد ـ و هم شعر و ادب و فرهنگ و زبان پارسی را بیرون از مرزهای سرزمین مادری خود، ایران، رونق و رواجی نیکو می‌دهند. شمار چشم‌گیری از این راهیان هند کاشانی‌اند و یکی از پیشگامان آنان باقر خردۀ کاشانی است» (نقل از درآمد کتاب).
دربارۀ باقر خردۀ کاشانی
محققان اثر در مقدمۀ کتاب نوشته‌اند: «محمدباقر خردۀ کاشانی (درگذشت 1038 ه.ق) از شاعران توانا و خوش‌نویسان زبردست کاشان در سده‌های دهم و یازدهم است. چنان‌که گفته‌اند، جز شاعری و خوش‌نویسی در دانش تجوید و قرائت قرآن نیز بسیار ورزیده و توانا بوده است. من و منش و اخلاق و رفتاری زیبنده و پسندیده نیز داشته است. در جوانی، به نقطویان می‌گرود و به همین گناه به زندان می‌افتد و پس از رهایی دوسه سالی به خراسان و عراق می‌رود و پس از آن در نیمه‌های زندگانی به هندوستان می‌کوچد و در دربار ابراهیم عادل‌شاه ارج و ارز می‌یابد و سال‌ها کتابداری او می‌کند و سرانجام در سال ۱۰۳۸، گویا در بازگشت از سفر حج، در برهان‌پور هند از جهان می‌رود و همان‌جا به خاک سپرده می‌شود. … بیشتر تذکره‌هایی که در روزگار باقر و پس از آن نوشته شده‌اند، کوتاه یا بلند، از باقر یاد کرده‌اند و شعر و هنر و من و منش او را ستوده‌اند».
معرفی کتاب
سید محمد راستگو و سید محمدفرید راستگو در مقدمۀ 60 صفحه‌ای بر این کتاب، به معرفی باقر خرده، نام و نشان، زادگاه، تحصیلات، زندگی، احوالات، و افکار وی پرداخته‌اند و از آن جا که خردۀ کاشانی چندی گرایش نقطوی داشته پیوستی به این موضوع اختصاص داده‌‍اند.
در بخش دوم متن 448 غزل خردۀ کاشانی آمده که بر بنیاد دو نسخه ویراسته شده است.
بخش سوم کتاب، در حدود 150 صفحه، به تعلیقات و توضیحات اختصاص یافته است. محققان اثر در این بخش برخی بیت‌ها را که دشوار می‌نموده یا بنیادی اشاری داشته باز نموده‌اند.
در پایان کتاب نیز نمایه‌های متعدد و سودمندی افزوده شده است، به این قرار: آیه‌ها، حدیث‌ها و حدیث‌واره‌ها، مثل‌های عربی، شعرهای عربی، مثل‌های فارسی، شعرهای فارسی، نام کسان، نام جای‌ها، نام کتاب‌ها و مجله‌ها، راهنمای تعلیقات، فرهنگ واژگان، فهرست غزل‌ها بر پایۀ حروف آغازین، و فهرست غزل‌ها بر پایۀ حروف پایانی.
«غزل‌های باقر خردۀ کاشانی» با مقدمه، تصحیح و تعلیقات سید محمد راستگو و سید محمدفرید راستگو، در 456 صفحه و با قیمت 630 هزار تومان، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شده است.
علاقه‌مندان برای خرید این کتاب می‌توانند از طریق شماره تلفن ۰۲۱۶۶۴۹۰۶۱۲ داخلی ۱۰۵ با دفتر فروش مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب تماس حاصل کرده و یا به وبگاه فروش mirasmaktoob.net [1] مراجعه کنند.
[2]