- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

اقتباس آثار اسلامی از قرآن کریم

میراث مکتوب – قرآن کریم، جان تمدن و فرهنگ اسلامی، سرچشمۀ همۀ دانش‌ های دینی و الهام گر شکوه و عظمت مسلمانان در تاریخ پُرافتخارشان بوده است. چه ارجمند دانش‌هایی که از قرآن سرچشمه گرفته است، چه بسیار مهارت‌ها و صناعت‌ها که در کتاب خدا ریشه دارد و چه فراوان فنون سخن که به اقتباس از قرآن کریم آراسته شده است.
«اقتباس از قرآن کریم» را در جای جای خطبه‌ها، روایت‌ها، پیمان‌نامه‌ها، فتح‌نامه‌ها و وصیت ‌نامه‌ها می‌توان یافت تا خود گواهی بر پیوند ذهن و زبان اسلامیان با قرآن کریم باشد.
آنچه در کتاب اقتباس از قرآن کریم فرا روی نهاده شده، وام گرفتن‌های صریح از آیات الهی در گفتار و نوشتار مسلمانان است و مؤلف در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه در سخن بزرگان و ناموران سده‌های پیشین تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی و در نوشته‌های ادبی و فرمان‌ های اداری و حکومتی مسلمانان از این معجزۀ جاوید اقتباس شده است.
این کتاب نوشته عبدالملک بن محمد ثعالبی نیشابوری از دانشمندان اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم است. این اثر از معدودترین و قدیمی‌ترین کتاب‌هایی است که در زمینه اقتباس از قرآن کریم نوشته شده است.
ثعالبی تلاش کرده است که مواردی که از قرآن کریم اقتباس شده جمع‌آوری کند که این مباحث را در بخش ‌های مختلفی در این کتاب ارائه کرده است. باب اول کتاب درباره سپاس‌ها و ستایش‌های سزاوار خداوند است که از قرآن اقتباس شده است. یادی از پیامبر(ص) و برخی از شایستگی‌ها و ویژگی‌هایش، خاندان پاک پیامبر (ص) و برخی از فضائل و شماری از خبرها و نیز گزیده‌هایی از سخنانش باب‌های دوم و سوم کتاب را تشکیل می‌دهد.
باب چهارم نیز برتری جایگاه و سخنان صحابه است، همچنین باب پنجم درباره پیامبران و امت‌های پیشین و اقتباس از داستان‌های ایشان است. فضیلت دانش و دانشی‌مردان و نوآوری‌های نکوی ایشان و استنباط بدیعشان و ادب، عقل، حکمت و اندرز نیکو باب هشتم این اثر است. در انتساب دو باب مؤخر این اثر به ثعالبی تردیدهایی وجود داشته که محققان و مصححان این اثر در مقدمه بر انتساب آن به ثعالبی تأکید می‌کنند.
دغدغه مؤلف این بوده است که چگونگی استفاده قرآن کریم در فرهنگ و آثار مکتوب مسلمانان را نشان دهد. این موضوع محور اصلی بحث مؤلف است که بر این اساس اقتباس نامیده می‌شود.
چاپ دوم اقتباس از قرآن کریم تالیف عبدالملک بن محمد ثعالبی نیشابوری ترجمه حسین صابری در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، ۴۷۹ صفحه به تازگی از سوی انتشارات علمی – فرهنگی منتشر شده است.
[1]
[2]