میراث مکتوب – در معماری ایران، مساجد جامع از مهم‌ترین و شاخص‌ترین بناهای هر شهر محسوب می‌شوند. مسجد جامع عتیق اصفهان که گویای بیش از ۸۰۰ سال هنر معماری ایران است، از جنبه های گوناگون هنری و معماری حائز اهمیت است. یکی از تزیینات شاخص در این بنای یگانه، آرایه های گچی بندآجری است که نمونه های تاریخی آن از دوره های آ ل بویه، سلجوقی و ایلخانی در بیشتر قسمت‌های بنا مشاهده می‌شود و از آنجایی که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده؛ نیازمند مطالعه و پژوهش در حیطه شناسایی انواع نقوش و فنون اجرایی می‌باشد. در این پژوهش، طی مشاهدات بصری و مطالعات کتابخانه‌ای، نقوش این آرایه‌های گچی در چهار گروهِ هندسی، گیاهی، نوشتاری (اسماء و عبارات مقدس) و همچنین نقوش زنجیرهای دسته‌بندی شده و برخی از رایج‌ترین آنها با نرم افزار AutoCAD 2008 ترسیم و ویژگی های هر گروه به طور جداگانه بحث و بررسی شده است. در ادامه با مطالعات به شناخت فنون و مصالح ساخت این تزیینات، (SEM) آزمایشگاهی شیمی تر و تصاویر میکروسکوپ الکترونی پرداخته شد. این رو شها شامل استفاده از تکنیک مهره زنی و روش گچ بری می باشد. حدوداً هفتاد درصد آرایه های مذکور، با استفاده از ابزارهای گچبری اجرا شده و روش مهره زنی، اغلب برای ایجاد نقوش ساده هندسی بوده است. در نمونه‌هایی که به شیوه مهر ه‌زنی ایجاد شده، با اضافه کردن سریش به ملات گچ، آنها را کندگیر کرده تا بتوانند قبل از گیرش نهایی گچ، همه آنها را مهره زنی نمایند.
متن کامل مقاله «شناسایی نقوش و فنون آرایه های گچی بند آجری مسجد جامع عتیق اصفهان» نوشته میثم کاظمیان و حسام اصلانی که در شماره ۴ فصلنامه پژوهش هنر به چاپ رسیده است با کلیک بر روی گزینه دریافت فایل مطالعه کنید.