میراث مکتوب – کفایه منصوری کتاب در طب عمومی با مقدمه و استخراج فهارس توسط زهرا ابراهیم‌اوغلی خیاوی از سوی انتشارات سفیر اردهال (در ضمن مجموعه دوا و درمان در روزگاران کهن – ۱۵) منتشر شد.
نویسنده کتاب از معاصران پزشک بزرگ فارس، یعنی حاجی زین العطار، صاحب کتاب اختیارات بدیعی، بود و همچنین از همروزگاران شاعر غزلسرای ایران‌زمین، خواجه حافظ شیراز بود.
منصور شیرازی از نوادگان مولانا جلال‌الدین احمد بن یوسف بن الیاس شیرازی و یکی از نتیجه‌های برادر نجم‌الدین محمود الیاس طبیب و فقیه معروف شیراز بود. بنابر این در خانواده ای سرشناس که پزشکان بزرگی از آن برخاسته اند، به دنیا آمد و خود نیز با توجه به نبوغ ذاتی و موروثی که در این زمینه داشت، در علوم مختلف زمان خویش، مخصوصاً در علم طب به درجۀ اعلی و شهرت فراوانی دست یافت.
دربارۀ خود منصور اطلاعات زیادی در منابع در دسترس وجود ندارد. همچنین خود وی نیز در ضمن آثارش هیچ اطلاعی از خود و خانواده اش به دست نداده است. فقط در دیباچۀ کتاب کفایۀ مجاهدیه، خود را منصور بن محمد بن احمد بن یوسف فقیه الیاس معرفی نموده، سپس افزوده: «چون بر این علم و مطالعۀ این قسم (علم طب) اشتغال نمود…» که حاکی از آن است که شغلش منحصراً طبابت بوده است و لقب فقیه که در برخی منابع به نام مؤلف افزوده شده، اشتباه است.
منصور از معاصران پزشک بزرگ فارس، یعنی حاجی زین العطار، صاحب کتاب اختیارات بدیعی، بود و همچنین از همروزگاران شاعر غزلسرای ایران زمین، خواجه حافظ شیراز بود.
سال توّلد منصور به درستی و دقیقاً مشخص نیست. بنا به قراین موجود می توان حدس زد که او احتمالاً قبل از ۷۵۰ ق. یعنی بین سالهای ۷۲۰ تا ۷۴۰ق. متولد شده باشد. همچنین تنها اطلاعی که از درگذشت منصور داریم، این است که او در سال ۸۰۹ هجری قمری وفات نموده است.
تا به حال دو کتاب مسلّم و حتمی که از آنِ منصور هستند، شناسایی شده اند که ذیلاً بدانها پرداخته می شود:
تشریح الأبدان: منصور در حقیقت به این اثر خود نامی نگذاشته است. بلکه در سده های بعد با توجه به رواجی که پیدا کرده، آن را تشریح بالتصویر، تشریح البدن، تشریح الابدان، رساله در تشریح بدن انسان و کیفیت اوضاع آن، کالبدشناسی مصور، تشریح منصوری نامیده اند. این کتاب در سال ۷۹۸ ق. به پایان رسیده و به امیرزاده پیرمحمد بهادر خان تقدیم شده است.
کفایۀ مجاهدیه: اثر معروف منصور که در برابر کتاب معروفتر رازی، که به همین اسن است، کفایۀ منصوری نیز نامیده می شود. منصور با نام اصلی کتاب (کفایۀ مجاهدیه) نوعی تجنیس ساخته؛ از طرفی آن را می توان به معنای کفایت جهد –احتمالاً برای دانش و تندرستی- گرفت و از طرف دیگر ممکن است به مفهوم کفایت مجاهد تعبیر کرد. زیرا مجاهدالدین نام یکی از نعمتهای او بوده است. این کتاب به نام مجاهد السلطنه والدین سلطان زین العابدین تألیف یافته و تقدیم شده است و چون سلطان زین العابدین شاه شجاع در بین سالهای ۷۸۶-۷۳۹ق. بر فارسی حکومت می کرده، احتمالاً این کتاب در فاصلۀ این هفت سال تصنیف شده است. سبک نوشتار این کتاب بسیار ادیبانه و غیر متکلف است. کفایۀ مجاهدیه چاپهای سنگی مختلفی دارد. اما تا به حال چاپ علمی از آن صورت نگرفته است. این کتاب را هادی حسین‌خان لکهنویی مرادآبادی به زبان اردو و سپس ناشناسی به زبان عربی ترجمه کرده و عبدالرحیم نامی ملقب به محمد یوسف خان آن را به نظم درآورده است.
چاپ حاضر بر اساس چاپ نولکشور هند به صورت عکسی صورت گرفته و با مقدمه و استخراج فهارس توسط زهرا ابراهیم‌اوغلی خیاوی از سوی انتشارات سفیر اردهال (در ضمن مجموعه دوا و درمان در روزگاران کهن – ۱۵) به قطع وزیری به قیمت ۱۵۰۰۰ تومان منتشر شده است.
نویسنده کتاب از معاصران پزشک بزرگ فارس، یعنی حاجی زین العطار، صاحب کتاب اختیارات بدیعی، بود و همچنین از همروزگاران شاعر غزلسرای ایران‌زمین، خواجه حافظ شیراز بود.
منصور شیرازی از نوادگان مولانا جلال‌الدین احمد بن یوسف بن الیاس شیرازی و یکی از نتیجه‌های برادر نجم‌الدین محمود الیاس طبیب و فقیه معروف شیراز بود. بنابر این در خانواده ای سرشناس که پزشکان بزرگی از آن برخاسته اند، به دنیا آمد و خود نیز با توجه به نبوغ ذاتی و موروثی که در این زمینه داشت، در علوم مختلف زمان خویش، مخصوصاً در علم طب به درجۀ اعلی و شهرت فراوانی دست یافت.
دربارۀ خود منصور اطلاعات زیادی در منابع در دسترس وجود ندارد. همچنین خود وی نیز در ضمن آثارش هیچ اطلاعی از خود و خانواده اش به دست نداده است. فقط در دیباچۀ کتاب کفایۀ مجاهدیه، خود را منصور بن محمد بن احمد بن یوسف فقیه الیاس معرفی نموده، سپس افزوده: «چون بر این علم و مطالعۀ این قسم (علم طب) اشتغال نمود…» که حاکی از آن است که شغلش منحصراً طبابت بوده است و لقب فقیه که در برخی منابع به نام مؤلف افزوده شده، اشتباه است.
منصور از معاصران پزشک بزرگ فارس، یعنی حاجی زین العطار، صاحب کتاب اختیارات بدیعی، بود و همچنین از همروزگاران شاعر غزلسرای ایران زمین، خواجه حافظ شیراز بود.
سال توّلد منصور به درستی و دقیقاً مشخص نیست. بنا به قراین موجود می توان حدس زد که او احتمالاً قبل از ۷۵۰ ق. یعنی بین سالهای ۷۲۰ تا ۷۴۰ق. متولد شده باشد. همچنین تنها اطلاعی که از درگذشت منصور داریم، این است که او در سال ۸۰۹ هجری قمری وفات نموده است.
تا به حال دو کتاب مسلّم و حتمی که از آنِ منصور هستند، شناسایی شده اند که ذیلاً بدانها پرداخته می شود:
تشریح الأبدان: منصور در حقیقت به این اثر خود نامی نگذاشته است. بلکه در سده های بعد با توجه به رواجی که پیدا کرده، آن را تشریح بالتصویر، تشریح البدن، تشریح الابدان، رساله در تشریح بدن انسان و کیفیت اوضاع آن، کالبدشناسی مصور، تشریح منصوری نامیده اند. این کتاب در سال ۷۹۸ ق. به پایان رسیده و به امیرزاده پیرمحمد بهادر خان تقدیم شده است.
کفایۀ مجاهدیه: اثر معروف منصور که در برابر کتاب معروفتر رازی، که به همین اسن است، کفایۀ منصوری نیز نامیده می شود. منصور با نام اصلی کتاب (کفایۀ مجاهدیه) نوعی تجنیس ساخته؛ از طرفی آن را می توان به معنای کفایت جهد –احتمالاً برای دانش و تندرستی- گرفت و از طرف دیگر ممکن است به مفهوم کفایت مجاهد تعبیر کرد. زیرا مجاهدالدین نام یکی از نعمتهای او بوده است. این کتاب به نام مجاهد السلطنه والدین سلطان زین العابدین تألیف یافته و تقدیم شده است و چون سلطان زین العابدین شاه شجاع در بین سالهای ۷۸۶-۷۳۹ق. بر فارسی حکومت می کرده، احتمالاً این کتاب در فاصلۀ این هفت سال تصنیف شده است. سبک نوشتار این کتاب بسیار ادیبانه و غیر متکلف است. کفایۀ مجاهدیه چاپهای سنگی مختلفی دارد. اما تا به حال چاپ علمی از آن صورت نگرفته است. این کتاب را هادی حسین‌خان لکهنویی مرادآبادی به زبان اردو و سپس ناشناسی به زبان عربی ترجمه کرده و عبدالرحیم نامی ملقب به محمد یوسف خان آن را به نظم درآورده است.
چاپ حاضر بر اساس چاپ نولکشور هند به صورت عکسی صورت گرفته و با مقدمه و استخراج فهارس توسط زهرا ابراهیم‌اوغلی خیاوی از سوی انتشارات سفیر اردهال (در ضمن مجموعه دوا و درمان در روزگاران کهن – ۱۵) به قطع وزیری به قیمت ۱۵۰۰۰ تومان منتشر شده است.
منبع: بساتین