- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

مثنوی معنوی (دفتر چهارم و ششم)

میراث مکتوب – قدیم‌ترین نسخۀ شناخته‌شدۀ تمام مثنوی (یعنی هر شش دفتر به‌صورت یکجا) نسخۀ شمارۀ ۵۱ موجود در موزۀ مولانا در قونیه است که به تاریخ دوم رجب سال ۶۷۷ هجری قمری به خط محمدبن عبدالله القونوی الولدی کتابت شده است. اما نسخۀ اساس مجموعۀ حاضر به شمارۀ ۱۸۲ (کهن ۱۵۸) در کتابخانۀ سلیمانیه، ایوب سلطان، خسرو پاشا، کتب حضرت خالد در استانبول نگهداری می‌شود. این دفتر آخرین دفتر مثنوی است که به خط سلطان ولد، فرزند مولانا، استنساخ شده است.
همچنین در کتابخانۀ موزۀ مولانا در قونیه به مشارۀ ۲۰۳۶ دفتر چهارمی از مثنوی، شبیه دفتر ششم موجود در کتابخانۀ حضرت خالد در استانبول وجود دارد که آن نیز به خط سلطان ولد است. نسخه‌برگردان این دو دفتر به‌هرحال حاوی ۸۷۸۵ بیت، یا قریب به یک‌سوم محتوای مثنوی است که کاتب آن یک بار تمام مثنوی را در حین سرایش آن در مجالس مثنوی از سرایندۀ آن، پدر خویش، جلال‌الدین محمد شنیده است.
در نسخه‌برگردان این دو دفتر در بالای هر صفحه شمارۀ بیت آغازین و در کنار آن شمارۀ بیت پایانی همان صفحه مشخص شده است. بیت‌شمار هر دفتر بر اساس متن موجود است که منطبق با مثنوی شمارۀ ۵۱ در قونیه است و نسخه‌برگردان آن را مرکز نشر دانشگاهی در سال ۱۳۷۱ منتشر کرده است. همچنین در هر دو دفتر در کنار بیت‌شمار متن اصلی، بیت‌شمار زنده‌یاد نیکلسون هم قرار داده شده تا کار تطبیق و مقابله برای محققان آسان‌تر شود.
کتاب مثنوی معنوی (دفتر چهارم و ششم)، سرودۀ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی و به سعی و مقدمۀ دکتر توفیق هاشم‌پور سبحانی است که انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی آن را در ۵۳۱ صفحه و با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، به بهای ۴۰۰۰۰۰ ریال منتشر کرده است.

منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی [1]

[2]
[3]