میراث مکتوب- یکشنبه بیست و یکم اسفندماه ۱۴۰۱ و در روز بزرگداشت حکیم نظامی؛ آئین اختتامیه هفته بزرگداشت این حکیم ایرانی با قرائت پیام رییس جمهور در تالار وحدت تهران برگزار شد.
در این آیین که با حضور جمع زیادی از نظامی پژوهان، استادان زبان و ادب فارسی و علاقه مندان به شعر و ادب پارسی برگزار گردید محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به ایراد سخن پرداختند.
در این مراسم ضمن رونمایی از تندیس حکیم نظامی اثر استاد نادر قشقایی که به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در میدان ونک تهران جاگذاری خواهد شد، از تمبر یادبود این حکیم ایرانی و کتاب «نظام سخن»، نخستین دفتر مجموعه مقالات همایش ملی حکیم نظامی رونمایی شد.
نقالی، نظامی خوانی و اجرای برنامه های متنوع موسیقایی از دیگر بخش های آیین اختتامیه هفته بزرگداشت حکیم نظامی بود.
رئیس جمهور: پاسداری از زبان فارسی وظیفه همه ماست
متن پیام رئیسجمهور که توسط وزیر ارشاد قرائت شد، به شرح زیر است:
«به نام آنکه هستی نام ازو یافت فلک جنبش، زمین آرام ازو یافت
نامگذاری ۲۱ اسفند به نام روز بزرگداشت حکیم نظامی، فرصتی گرانبها برای تجدید عهد با زبان شیرین فارسی به عنوان دومین زبان جهان اسلام و زبان حوزه تمدنی ایرانن بزرگ است و فراتر از آن، ادای احترام به ساحت سخنوری داناست که او را باید در زمره نامآوران ادب پارسی نامید. در زمانه فعلی که دچار گسیختگیهای اجتماعی و چرخههای افراطگرایی، نیرنگ و خشونت در سطح جهانی و در میان افشار بشری هستیم، به معرفی چهرههای انسجامبخشِ ملی و شخصیتهای بصیرتافزایی همچون حکیم نظامی در سطح جهان نیاز بیشتری داریم. شخصیتهای بزرگی که با غنای دید، وسعت نظر، تجربه عاطفی و خلاقیت خویش، خدمت شایستهای به ایران و ایرانی نمودهاند و همواره موجب اتفاق و اتحاد گردیدهاند.
حکیم نظامی از جمله چشمههای زاینده ادب و حکمت ایرانی است که شعرش سرشار از مفاهیم قرآنی، آیات الهی و تعبیرهای حکمی و اخلاقی است. او از سویی حکمت و خرده و بینش و منش ناب ایرانی و اسلامی را زنده میکند و از سوی دیگر به زبان فارسی پویندگی و مانایی میبخشد.
تردیدی نیست که تبیین ابعاد شخصیت حکیم نظامی و آثار ماندگار او به انسان امروز و بازکاوی مؤلفههای جهانی هویت ایرانی ـ اسلامی در آثار او، نخستین گام در راه ادای دین به ساحت این شاعر بزرگ است که فقط از عهده شیفتگان و دلسپردگان تاریخ، فرهنگ و حکمت ایرانی ـ اسلامی برمیآید.
امروز وظیفه یکایک ماست تا از زبان فارسی به عنوان بزرگترین سرمایه فرهنگی و یکی از مهمترین عوامل هویتبخشی و اتحاد ملت ایران پاسداری کرده و هر یک به فراخور همتّ خویش، ظرفیتها و تواناییهای ذاتی این زبان را شناسایی کنیم. کشوری که چنین پیشینه ادبی غنیای دارد، شایسته است در هجوم الفاظ، اصطلاحات و فرهنگ بیگانه، هویت غنی خود را از گزند دگرگونی و تأثیرپذیری حفظ نماید. در این میان رسالت نخبگان و فرهیختگان جامعه، خصوصاً مجامع علمی و دانشگاهی برای پایندگی و زایش این زبان شیرین و شورانگیز در تعامل با نیازها، شرایط و مقتضیات نوین علمی، اجتماعی و ارتباطیِ جامعه جهانی سنگینتر است و امید آن که منشأ دگرگونیهای عظیمی در جامعه شود.
فرصت را مغتنم میدانم تا در این مجال، از دستاندرکاران ستاد بزرگداشت حکیم نظامی و همه عزیزانی که در بخشهای مختلف این آیین نکوداشت، تلاش و همت خویش را مصروف داشتهاند، قدردانی کنیم و برای همگان آرزوی بهروزی و سعادت نمایم.
در آستانه بهار طبیعت و رمضان المبارک، همزمانی بزرگداشت نیمه شعبان را با آیین بزرگداشت حکیم نظامی به فال نیک میگیرم و همدلی و همزبانی تمامی پارسیگویان جهان را از خداوند بزرگ آرزومندم.
سید ابراهیم رئیسی
رئیسجمهوری اسلامی ایران»
اسماعیلی: نظامی برای ما، آذربایجان، تاجیکستان و افغانستان افتخار است
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آئین اختتامیه هفته بزرگداشت حکیم نظامی که در تالار وحدت برگزار شد، گفت: وجود حکیم نظامی برای جامعه فرهنگی، ادبی و هنری ایران، همانند گهر تابناکی در پیشانی تاریخ می درخشد.
او پس از قرائت پیام رییس جمهور به روز بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی با بیان اینکه اولویت رییس جمهور کشورمان به مسائل فرهنگی است، خاطرنشان کرد: نگاه جمهوری اسلامی، نگاهی تمدنی است و در این حوزه از تمدن بزرگی به نام ایران فرهنگی برخوردار هستیم که دارای مرزهای گسترده با شخصیتهای فراوان تأثیرگذار است.
او با اشاره به اینک مولوی در بلخ به دنیا آمد، در قونیه رشد کرده و همانجا وفات کرد اما همه اشعارش به فارسی سروده است، تصریح کرد: مسلماً مولوی متعلق به ایران فرهنگی بزرگ است و به یک منطقه سیاسی خاص تعلق ندارد. ما دعوای جغرافیای سیاسی نداریم و نظامی برای ما و اهالی آذربایجان، تاجیکستان، افغانستان از مفاخر فرهنگی مشترک به حساب میآید.
او تاکید کرد: مرز ایران فرهنگی بزرگ از چین تا آسیای مرکزی و غرب آسیا با شخصیتهای بسیار بزرگ فرهنگی است که این مسئله عظمت فرهنگی و تاریخی ایران را نشان می دهد.
اسماعیلی در ادامه به فعالیت های جدید انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اشاره کرد و گفت: به دنبال بازگشت انجمن مفاخر به رسالتهای واقعی آن هستیم چرا که در یکصد سال اخیر ساخت ابنیه مهم از جمله آرامگاه فردوسی، ابنسینا و حافظ توسط انجمن انجام شده و در دوره جدید میخواهیم این امر را دوباره در مأموریتهای انجمن تعریف کنیم تا این مجموعه بیش از پیش در تکریم از فرهنگ کشور نقش اساسی و مهمی ایفا کند.
او با اشاره به اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره جدید بنا دارد تا شخصیتهای فرهنگی را به بهترین شکل ممکن به نسل جدید معرفی کند، تصریح کرد: رییس جمهور به عنوان رییس هیأت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بر فعالیت های این انجمن نظارت دارند که همین مسأله در کنار انتصاب شخصیتهای بزرگ فرهنگی در هیات امنا ، نشان دهنده اهتمام ویژه دولت مردمی نسبت به حوزه فرهنگ است.
وی از ایجاد مناطق ویژه فرهنگی نیز خبر داد و گفت: سه حوزه فرهنگی مهم در اقلیمهای کشور پیشبینی شده است و در این سه اقلیم مناطق ویژه فرهنگی ایجاد خواهد شد تا در پیوست این مناطق فعالیتهای اقتصادی صورت بگیرد لذا برای سال آینده در این مناطق فعالیت ابتکاری مدنظر قرار خواهد گرفت.
اسماعیلی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن قدردانی از اقدامات مدیریت جدید انجمن مفاخر در خصوص برپایی هفته بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی گفت: حکیم نظامی مایه وحدت و احترام ایران با دیگر کشورها است. حکیم نظامی متعلق به ایران فرهنگی بزرگ با تمدن چند هزار ساله است که وقتی با اسلام پیوند خورد چنین بزرگانی را پرورش داد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به سفر اخیر خود به ونزوئلا و رونمایی از ترجمه اسپانیولی کتاب خاطرات مقام معظم رهبری از دوران تبعید و زندان اشاره کرد و گفت: مردم ونزوئلا نیز بسیار علاقه مند به عظمت فرهنگی ایران عزیز از ۱۱هزار کیلومتر آنطرفتر هستند و این عظمت را پاس میداریم و به نمادهای فرهنگی خود احترام میگذاریم.
حدادعادل: شعر نظامی؛ سرشار از زیباییهای زبانی
غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در آیین اختتامیه هفته بزرگداشت حکیم نظامی عنوان کرد: نظامی در کنار فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ از ستارههای پرفروغ زبان و ادب فارسی و مایه افتخار فارسیزبانان و ایرانیان است. آنچنان که خودش به ایرانی بودنش افتخار کرده و میگفت: همه عالم تن است و ایران دل.
او با بیان اینکه نظامی پس از فردوسی و سنایی مثنویسرایی را گسترش داد گفت: شعر نظامی در آفاق فارسی زبانان مانند خورشید میدرخشد. ما در عالم شعر فارسی شاعران زیادی داریم ولی تنها سنایی، فردوسی و نظامی حکیم هستند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به چند خصوصیت اشعار نظامی نیز اشاره کرد افزود: حکیم نظامی در بیان حقایق انسانی شاعری هنرمند بود. او مانند «سعدی» شاعری است که شعرش از بقیه شاعران کاملا برجسته تر است. شعرش فصیح و لطیف و ساده، عمیق و سهل ممتنع و پر از ظرایف دلنشین و سرشار از زیباییهای زبانی است.
حداد عادل در بخش دیگری از سخنان خود به کتاب مجموعه مقالات در مورد نظامی از نشر فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم اشاره کرد و گفت: در این کتابِ مجموعه مقالات از جلال خالقی مطلق آمده که در آن اشاره کرده نظامی خود را دهقان فصیح پارسیزاد مینامد. فرزندش را ترکزاد نامیده و مادرش کُرد بوده است. وی هیچ اشارهای به اینکه با زبان ترکی آشنا بوده نداشته است چرا که ۳۰هزار بیت فارسی دارد و جای تعجب است با اینکه حتی یک بیت ترکی ندارد باز بیان می شود که او شاعر ترک زبان است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین برخی گفته ها مبنی بر اینکه زادگاه نظامیف گنجه نبوده اشاره کرد و گفت: او حتما متولد گنجه در ۳۵۰ کیلومتری باکو بوده و نسبت دادن محل تولد او به تفرش و قم آن هم از دو بیت الحاقی به دیوان او، صحیح نیست.
حداد عادل با اشاره به پنج گنج نظامی نیز گفت: این منظومهها راهگشای ایران فرهنگی است. این منظومهها الهامبخش هنرمندان بوده و هر شخص یا کتابخانهای که یکی از این گنج ها را داشته باشد، در حقیقت صاحب یک گنجینه بزرگ است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پایان به مناجاتها و تحمیدیههای حکیم نظامی هم اشاره و اظهار کرد: نظامی پرورده حکمت اسلامی – ایرانی و مردی بسیار پاکدامن، باتقوا و اهل معنویت بوده است.
شالویی: اشعار نظامی آیینه تمام نمای نور حق است
محمود شالویی، رئیس ستاد بزرگداشت حکیم نظامی و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی طی سخنانی در آئین اختتامیه هفته بزرگداشت حکیم نظامی در تالار وحدت ضمن اشاره به برنامه های گوناگون دومین سالگرد بزرگداشت حکیم نظامی در داخل و خارج از کشور، عنوان کرد: امسال آیین گرامیداشت نظامی از اول اسفند در دانشگاهها شروع شد و به جای یک هفته یک ماه برنامههای مختلفی در مراکز استانها و شهرسانهای سراسر کشور و همه مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور برگزار شد که البته این فعالیت ها کماکان ادامه خواهد داشت.
او با قدردانی از اهتمام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونتهای مربوط، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم تحقیقات و فن آوری، شهرداری تهران، بهویژه سازمان زیباسازی و شرکت متروی تهران، نهاد کتابخانههای عمومی و سایر دستگاههای همراه و همکار در برگزاری برنامههای بزرگداشت هفته نظامی، اضافه کرد: وزارت آموزش و پرورش و سامانه شاد فصل مهم و جدیدی را در اقدامات گشودند؛ از اینرو انتظار داریم تا سال آینده تمام دانشآموزان ایرانی تا حد زیادی با این شاعر و حکیم برجسته ایرانی آشنایی پیدا کنند.
شالویی با بیان اینکه سال گذشته پیشنهاد تأسیس بنیاد حکیم نظامی را به شورای عالی انقلاب فرهنگی دادیم گفت: جای این بنیاد در حوزه ادبیات و فرهنگ ایران خالی است. امیدواریم با همراهی و مساعدت ویژه وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی درخواست تأسیس این بنیاد ملی تصویب گردد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با بیان اینکه در این روزها معرفی حکیم نظامی از هر زمان دیگری مهمتر است ادامه داد: در سال آینده بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی را هم خواهیم داشت که البته انجام این مهم نیازمند این است که از حالا برای آن برنامهریزی شود.
شالویی در پایان تاکید کرد: داستانهای عاشقانه نظامی، عشق، عرفان و معرفت را به نسل امروز میآموزد؛ چرا که اشعار این حکیم آینه تمام نمای نور حق است.
گفتنی است از سال ۱۴۰۰ تا کنون هفته بزرگداشت حکیم نظامی شاعر پارسی قرن ششم هجری؛ چهاردهم تا بیست و یکم اسفندماه در سراسر کشور و نمایندگی های فرهنگی جمهوری اسلامی در خارج از کشور برگزار میشود.
منبع: پایگاه اطلاعرسانی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی