- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

قانعی طوسی؛ مقلّد کمترشناخته‌شدۀ فردوسی

میراث مکتوب- قانعی طوسی احتمالا در سال‌های 644 تا 646 ق. کلیله و دمنۀ بهرام‌شاهی (انشای نصرالله منشی) را در 10548 بیت در قونیۀ آسیای صغیر و به نام عزالدین کیکاووس دوم از سلاجقه روم به نظم کشیده است. گرچه موضوع این منظومۀ تعلیمی ـ تمثیلی با حماسۀ ملی ایران متفاوت است قانعی به دلایلی مانند: انتخاب وزن شاهنامه برای نظم کلیله و دمنه، همشهری بودن با فردوسی و ایران‌دوستی و شاهنامه‌گرایی سلجوقیان روم، هم احترام خود را به فردوسی نشان داده و هم به صورت‌های مختلف از شاهنامه بهره‌مند شده و تأثیر گرفته است.

در مقاله‌ای که سجاد آیدنلو با عنوان «قانعی طوسی مقلّد کمترشناخته‌شدۀ فردوسی» به نگارش درآورده این توجهات و تأثیرات در هفت بخش تقسیم‌بندی و بررسی شده است. صفات و تعابیر ستاینده و احترام‌آمیز برای فردوسی و شاهنامه، تضمین ابیات شاهنامه، آوردن عین مصراع‌های شاهنامه یا با تغییرات اندک بدون اشاره به نام فردوسی، تأثر از مصراع‌ها و بیت‌های شاهنامه و سرودن مشابه آن‌ها، تعابیر، کنایات و تصاویر شاهنامه‌ای، استفاده از مضامین شاهنامه و ذکر نام شهریاران و پهلوانان شاهنامه.

این مقاله در دویستمین شمارۀ مجلۀ جستارهای نوین ادبی (مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد) منتشر شده است.

متن کامل مقاله را می‌توانید در اینجا [1] ببینید.

[2]
[3]