- مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب - https://mirasmaktoob.com -

تاریخ روابط ایران و اتریش از آغاز تا سال 1357

میراث مکتوب- مناسبات میان ایران و اتریش دارای سابقه‌ای نسبتاً دیرینه و طولانی است. پیشینۀ این ارتباطات به سال‌های آغازین قرن شانزدهم میلادی برمی‌گردد‍؛ که همزمان با قدرت گرفتن سلسلۀ صفویه در ایران و خاندان هابسبورگ در اتریش بود. در این زمان، وجود امپراطوری عثمانی به عنوان یک دشمن مشترک، دو کشور ایران و اتریش را به هم نزدیک کرد.

بعد از اولین ارتباطات، نخستین روابط رسمی و دیپلماتیک میان دو کشور در دورۀ شاه طهماسب صفوی آغاز شد و در دورۀ شاه عباس صفوی که امپراطوری عثمانی از عزم و ارادۀ قوی او برای نبرد با عثمانی‌ها آگاه بود، مستحکم‌تر شد. فراتر از بعد سیاسی و نظامی، در این دوره تعدادی از ایرانیان در اتریش و عدۀ زیادی از اتباع اتریش در ایران، به ویژه جلفای اصفهان، اقامت گزیدند.

در دوره‌های بعد نیز ارتباطات میان ایران و اتریش جریان داشت اما به علت فراز و نشیب‌های داخلی ایران و تأثرات آن از جریانات و رویدادهای بین‌المللی دچار برخی فترت‌های دوره‌ای شد. هر چند انگیزۀ اصلی و آغازگر این روابط و همکاری‌ها نظامی و در وهلۀ بعد اقتصادی بود، اما جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی روابط ایران و اتریش در دورۀ پهلوی پر رنگ شد و با توجه به همه‌جانبگی این تعاملات، در دهۀ چهل و پنجاه به اوج خود رسید.

عباس نادری در کتاب «پنج قرن تعامل» با عنوان فرعی تاریخ روابط ایران و اتریش از آغاز تا سال 1357، این روابط را در سه فصل مورد بررسی قرار داده است.

در این کتاب که به سفارش ادارۀ مطالعات اسناد و تاریخ روابط خارجی وزارت امور خارجه تدوین و توسط ادارۀ چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه منتشر شده است، فصل نخست به روابط خارجی ایران با اتریش در دوران صفوی، فصل دوم به روابط خارجی دو کشور در حوزه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی در دوران قاجار و فصل سوم به این روابط در دورۀ پهلوی اختصاص یافته است.

این پژوهش بر اساس اسناد آرشیوی وزارت امور خارجه انجام شده است و پژوهشگر برای جنبه‌های استنادی اثر خود و با هدف زدودن ابهامات و زوایای تاریک مناسبات ایران و اتریش، از آرشیو اسناد وزارت امور خارجه که در برگیرندۀ انبوهی از اطلاعات و گزارش‌ها از اقدامات وزارتخانه و نمایندگی‌های سیاسی و فرهنگی ایران در خارج و اسناد سفارت اتریش در ایران می‌باشد، نهایت بهره را برده است.

عباس نادری، مؤلف، خود در این باره در مقدمه نگاشته است «نوشتار حاضر نخستین پژوهش جامع و مستقلی است که در حوزۀ روابط خارجی اتریش و ایران بر پایۀ اسناد ایرانی انجام می‌گیرد و اهمیت آن نیز از همین حیث است که می‌کوشد پرتویی بر این بخش از تاریخ روابط خارجی ایران با سایر دول بیفکند و ارتباطی معنادار بین تحولات تاریخی و روابط خارجی برقرار کند».

پنج قرن تعامل؛ تاریخ روابط ایران و اتریش از آغاز تا سال 1357، عباس نادری، چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول، 1397، 416 ص، 32000 تومان.

[1]
[2]