میراث مکتوب- ابومحمد عبدالله بن ابی‌بکر قَلانِسی نَسَفی (م حدود ۵۰۰ با حدود ۵۵۰ ه) ارشاد را در اخلاق دینی و عرفانی در ماوراء النهر تألیف کرده است.
این کتاب حاوی سی و دو فصل است و مؤلف در هر فصل به آیات قرآنی، احادیث قدسی و نبوی و اخبار و اقوال مشایخ استشهاد کرده و از کتاب‌هایی نادر مانند معانی الاخبار حکیم ترمذی، فواید ابواسحاق بشاغری و غیره بهره برده است.
در میان شواهد شعری این کتاب، اشعار شاعران بزرگ قرن‌های چهارم و پنجم همچون رودکی، بوشکور بلخی، فرخی و شاعران گمنام همین دوره همچون خواجه حکیم سمرقندی، ابوالقاسم خطیب سمرقندی، حکیم جوهری سمرقندی و … به چشم می‌خورد.
از دیگر ویژگی‌های مهم این اثر افعال و ترکیبات ناب و کهن فارسی در برابر عربی است و نثر این اثر همچون دیگر آثار برجای مانده از سده‌های پنجم و ششم حوزۀ ماوراء النهر، از سادگی، روانی و جذابیت برخوردار بوده و از هر گونه پیچیدگی به دور است.
برای کتاب حاضر، افزون بر فهرست مطالب و فهرست منابع، فهرست‌هاى فنى متعدد و جالب، شامل آیات، احادیث نبوى، احادیث قدسى و اخبار انبیاى پیشین، اخبار، اقوال و مأثورات مشایخ و ضرب‌المثل‌هاى عربى، به زبان محلى، جملات احترام‌آمیز و دعائیه، کلمات نفرین، اشعار عربى، فارسی، مثل و مثل‌واره‌هاى فارسی و ترجمه مثل‌هاى عربى، واژه‌ها، ترکیبات و افعال ناب فارسی و ساخته‌شده فارسی، واژه‌ها و اصطلاحات معارف دینى، اخلاقى و مدنى، حکایت‌ها، تمثیل‌ها، کسان (و فرشتگان)، نسبت‌ها، القاب، ادیان، اقوام، نحله‌ها، مذاهب و طبقات اجتماعى، صنفى و عقیدتى، جاى‌ها و کتاب‌ها نیز فراهم شده است.
کتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعات را به‌صورت پاورقى آورده، در بسیارى از موارد، اختلاف نسخه‌هاى خطى بیان شده و نیز تصاویرى از وقف‌نامه و صفحات آغاز و انجام و اواسط نسخه خطى اثر حاضر ضمیمه شده است.
مصحح در تعلیقاتش برخى از اعلام تاریخى را به‌صورت مختصر شناسانده و همچنین توضیحاتى در مورد احادیث و اخبار نبوى، اشعار، اصطلاحات، اعلام جغرافیایى، اقوال مشایخ، لغات و… ارائه کرده است.
«ارشاد؛ در معرفت و وعظ و اخلاق» با تصحیح، مقدمه و تعلیقات دکتر عارف نوشاهی (متولد پاکستان، ۱۳۳۴ش) برای نخستین بار در سال ۱۳۸۵ از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به چاپ رسید و اکنون چاپ دوم آن عرضه شده است.
علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ این کتاب و دریافت آن می‌توانند با شماره تلفن ۰۲۱۶۶۴۹۰۶۱۲ داخلی ۱۰۵ تماس حاصل کنند.
